این پروتکل برای امضا،تصویب والحاق از۴فوریه ۲۰۰۳(یعنی تاریخی که نسخه اصلی آن تدوین شد) درمقر سازمان ملل درنیویورک موجوداست.
مقدمه
کشورهای طرف پروتکل حاضر ،
با تأکید مجدد این امر که شکنجه و سایر مجازات یا رفتار بیرحمانه، غیرانسانی یا تحقیرآمیز ممنوع است و نقض شدید حقوق بشر به شمار می‌آید،
با اعتقاد به این امر که برای تحقق اهداف کنوانسیون ضد شکنجه وسایر مجازات یا رفتار بیرحمانه، غیرانسانی یا تحقیر آمیز ( که از این به بعد به آن به عنوان کنوانسیون اشاره خواهد شد ) و حمایت بیشترازاشخاص محروم ازآزادی خود در برابر شکنجه وسایر مجازات یارفتار بیرحمانه،غیرانسانی یاتحقیرآمیزانجام اقدامات و تدابیر بیشتری ضرورت دارد،
با یادآوری این امر که ماده‌های ۲ و ۱۶ این کنوانسیون هر کشور طرف را موظف می‌سازد برای پیشگیری از اعمال شکنجه و سایر مجازات یا رفتار بیرحمانه ، غیرانسانی یا تحقیرآمیز اقدامات و تدابیر موثری به عمل آورد،
بابه رسمیت شناختن این امرکه کشورهابرای اجرای آن ماده‌ها مسئولیت اصلی دارند ، و این امر که حمایت بیشتر از مردم محروم از آزادی و رعایت کامل حقوق بشر آنان مسئولیت مشترک همگانی است و این امر که نهادهای اجرایی بین‌المللی تدابیر و اقدامات ملی را تکمیل و تقویت می‌کنند،
با یاد آوری این امر که پیشگیری موثر از شکنجه و سایر مجازات یا رفتار بیرحمانه ، غیرانسانی یا تحقیرآمیز نیازمند آموزش و اتخاذ ترکیبی از تدابیر گوناگون قضائی ، اداری ، قانونگذاری و غیره است،
همچنین با یادآوری این امر که کنفرانس جهانی در باره حقوق بشر قاطعانه اعلام کرد تلاش‌ها برای ریشه کن کردن شکنجه باید نخست و بیش از هر اقدام دیگری بر پیشگیری متمرکز باشد و خواستار تصویب پروتکلی اختیاری برای این کنوانسیون شد ، تا نظامی پیشگیرانه متکی بر دیدارهای مرتب از محل‌های بازداشت به وجود آورد،
با اعتقاد به این امر که نظام حمایت از اشخاص محروم از آزادی خود در برابر شکنجه و سایر مجازات یا رفتار بیرحمانه ، غیرانسانی یا تحقیرآمیز را می‌توان با ابزارها و روش‌های غیرقضائی دارای ماهیت پیشگیرانه ، برمبنای دیدارهای مرتب از محل‌های بازداشت ، تقویت کرد ، در باره مسائل زیر موافقت کرده‌اند:
بخش اول
اصول کلی
ماده ۱
هدف پروتکل حاضر ایجاد نظامی برای انجام دیدارهای مرتب از سوی نهادهای مستقل ملی و بین‌المللی از اماکنی است که مردم در آنجا از آزادی خود محروم هستند ، تا از شکنجه و سایر مجازات یا رفتار بیرحمانه ، غیرانسانی یا تحقیرآمیز پیشگیری شود.
ماده ۲
۱- کمیته فرعی پیشگیری از شکنجه و سایر مجازات یا رفتار بیرحمانه ، غیرانسانی یا تحقیرآمیز کمیته ضد شکنجه ( که از این به بعد به آن به عنوان کمیته فرعی پیشگیری اشاره خواهد شد )
تشکیل می‌شود تا وظایف تعیین شده در پروتکل حاضر را انجام دهد.
۲- کمیته فرعی پیشگیری کار خود را در چارچوپ منشور ملل متحد انجام می‌دهد و از مقاصد و اصول آن و ضوابط سازمان ملل متحد در باره رفتار با مردم محروم از آزادی خود پیروی می‌کند.
۳- کمیته فرعی پیشگیری همچنین باید با رعایت اصول رازداری وحفظ اسرار ، بیغرضی ، غیرگزینشی بودن ، همگانیت وجامعیت،وبیطرفی وعدم تعصب هدایت واداره شود.
۴- کمیته فرعی پیشگیری و کشورهای طرف در اجرای پروتکل حاضر همکاری می‌کنند.
ماده ۳
هر کشور طرف باید یک یا چند نهاد دیدار کننده برای پیشگیری ازشکنجه و سایر مجازات یا رفتار بیرحمانه ، غیرانسانی یا تحقیرآمیز در سطح محلی تشکیل دهد ، منصوب کند یا حفظ و نگهداری نماید ( به این نهاد پس از این به عنوان ساز و کار پیشگیرانه ملی اشاره خواهد شد ).
ماده ۴
هر کشور طرف مطابق پروتکل حاضر باید اجازه دیدارهای ساز و کارهایی که در ماده‌های ۲ و ۳ به آنها اشاره شده از هر مکان تحت اختیار و کنترل خود را بدهد که اشخاص در آنجا از آزادی خود ، چه به علت دستور داده شده از سوی یک مرجع و نهاد عمومی یا به تحریک یا رضایت یا اشتیاق و پذیرش آن از آزادی خود محروم هستند، یا ممکن است بشوند ( به این مکان‌ها از این به بعد به عنوان مکان‌های بازداشت اشاره خواهد شد). این دیدارها باید به منظور افزایش ، در صورت ضرورت ، حمایت از این اشخاص علیه شکنجه و سایر مجازات یا رفتار بیرحمانه ، غیرانسانی یا تحقیرآمیز انجام شود.
۲- برای مقاصد پروتکل حاضر ، محروم کردن از آزادی یعنی هر شکل بازداشت یا زندانی کردن یا قرار دادن شخصی در یک محیط بازداشت عمومی یا خصوصی است که آن شخص اجازه نداشته باشد به دستور هر مقام قضایی ، اداری یا غیره آزادانه از آنجا خارج شود.
بخش دوم
کمیته فرعی پیشگیری
ماده ۵
۱- کمیته فرعی پیشگیری متشکل از ده عضو خواهد بود. پس از پنجاهمین مورد تصویب یا الحاق به پروتکل حاضر ، تعداد اعضای کمیته پیشگیری باید به ۲۵ نفر افزایش یابد.
۲- اعضای کمیته فرعی پیشگیری باید از میان اشخاص دارای خصوصیات اخلاقی عالی، تجربه حرفه ای ثابت شده در زمینه اجرای عدالت ، به ویژه قانون کیفری ، ادراه زندان یا پلیس ، یا در زمینه‌های گوناگون مربوط به رفتار با زندانیان محروم از آزادی خود ، انتخاب شوند.
۳- در ترکیب کمیته فرعی پیشگیری باید توجه لازم به توزیع عادلانه جغرافیایی و حضور شکل‌های گوناگون تمدن و نظام‌های حقوقی گوناگون کشورهای طرف معطوف شود.
۴- در این ترکیب به تعادل حضور جنسیتی بر مبنای اصول برابری و عدم تبعیض نیز باید توجه کافی مبذول شود.
۵- هیچ دو عضو کمیته فرعی پیشگیری نباید شهروند یک کشور باشند.
۶- اعضای کمیته فرعی پیشگیری به عنوان شخصیت‌های مستقل خدمت می‌کنند و باید مستقل و بیطرف بوده و زمان کافی برای خدمت موثر در کمیته فرعی پیشگیری اختصاص دهند.
ماده ۶
۱- هر کشور طرف می تواند، مطابق پاراگراف ۲ ماده حاضر، حداکثر تا ۲ نامزد دارای ویژگی هاو برخوردار از شرایط تعیین شده در ماده ۵ ، معرفی کند ودر جریان انجام این کار باید اطلاعات مشروح درباره ویژگی های نامزدها ارائه دهد.
۲- الف )- نامزدها باید دارای تابعیت یک کشور طرف نامزد کننده باشند؛
ب ) حداقل یکی از دو نامزد باید دارای تابعیت کشور طرف نامزد کننده باشد؛
ج ) بیش از دو تبعه از هر کشور طرف نباید نامزد شوند؛
د ) پیش از این که یک کشور طرف تبعه کشور طرف دیگری را نامزد کند باید رضایت آن کشور طرف را جلب کند و به دست آورد.
۳- حداقل پنچ ماه قبل از تاریخ تشکیل جلسه کشورهای طرف که در جریان آن انتخابات برگزار خواهد شد ، دبیرکل سازمان ملل متحد در نامه‌ای از کشورهای طرف دعوت خواهد کرد اسامی نامزدهای خود را طی سه ماه ارائه دهند. دبیرکل فهرستی از همه اشخاصی که به این ترتیب نامزد شده‌اند ، به ترتیب الفبا ، ارائه می دهد و در آن به نام کشورهای طرفی که آنان را نامزد کرده‌اند ، اشاره کند.
ماده۷
۱- اعضا کمیته فرعی پیشگیری به شیوه زیر انتخاب خواهند شد:
الف) توجه اصلی باید به تحقق شرایط و ضوابط ماده ۵ پروتکل حاضر معطوف شود؛
ب ) انتخابات اولیه نباید دیرتر از شش ماه پس از به اجرا در آمدن پروتکل حاضر برگزار شود؛
ج ) کشورهای طرف اعضای کمیته فرعی پیشگیری را با آرای مخفی انتخاب می‌کنند؛
د ) انتخابات برای تعیین اعضای کمیته فرعی پیشگیری در جلسات دو سالانه کشورهای طرف ، که از سوی دبیرکل سازمان ملل متحد تشکیل می‌گردد، برگزار می شود. در جلسات فوق ، که حضور دو سوم کشورهای طرف برای رسمیت یافتن جلسه لازم است ، اشخاص انتخاب شده برای کمیته فرعی پیشگیری کسانی خواهند بود که بیشترین آرا و اکثریت مطلق آرای نمایندگان کشورهای طرف حاضر و رأی دهنده را به دست می‌آورند.
۲- اگر در جریان روند انتخابات دو تبعه یک کشور طرف واجد شرایط خدمت به عنوان عضو کمیته پیشگیری تشخیص داده شده باشند، نامزدی که آرای بیشتری به دست آورده به عنوان عضو کمیته فرعی پیشگیری خدمت خواهد کرد. در صورتی که تعداد آرای دو تبعه یک کشور طرف برابر باشد، برای انتخاب یکی از آنان رویه زیر اعمال خواهد شد:
الف ) در شرایطی که فقط یک نفر از سوی کشور طرفی نامزد شده که تبعه آن است ، آن تبعه باید به عنوان عضو کمیته فرعی پیشگیری خدمت کند؛
ب ) در شرایطی که هر دو نامزد از سوی کشور طرفی نامزد شده باشند که تبعه آن هستند ، رأی گیری جداگانه با رأی مخفی انجام می شود تا معلوم گردد کدام تبعه باید عضو کمیته فرعی شود؛
ج ) در شرایطی که هیچ یک از دو نامزد از سوی کشور طرفی نامزد نشده باشد که نامزدها تبعه آن هستند ، رأی گیری جداگانه با رأی مخفی انجام می شود تا معلوم گردد کدام نامزد عضو کمیته فرعی شود.
مآآآآآااا ماده ۸
اگر عضوی از اعضای کمیته فرعی پیشگیری فوت یا کناره‌گیری کند، یا به هر علتی دیگر نتواند وظایف خود را انجام دهد، کشور طرفی که آن عضو را نامزد کرد باید شخص واجد شرایط دیگری را که دارای ویژگی‌ها و شرایط تعیین شده در ماده ۵ باشد، با در نظر گرفتن ضرورت تعادل مناسب بین زمینه‌های گوناگون صلاحیت، نامزد کند تا زمان تشکیل جلسه بعدی کشورهای طرف خدمت نماید، البته به شرط تأئید اکثریت کشورهای عضو. اصل بر تائید اعضا است مگر این که نصف یا بیشتر از نصف کشورهای عضو طی شش هفته پس از مطلع شدن از انتصاب پیشنهادی از سوی دبیرکل سازمان ملل متحد، پاسخ منفی بدهند.
ماده ۹
اعضای کمیته فرعی پیشگیری برای دوره چهار ساله انتخاب می‌شوند و در صورتی که بار دیگر نامزد شوند یک دوره دیگر می‌توانند انتخاب شوند. دوره کار نیمی از اعضای انتخاب شده در انتخابات نخست در خاتمه دو سال پایان می‌یابد . بلافاصله پس از برگزاری انتخابات اول ، اسامی این اعضا با قرعه به وسیله رئیس جلسه که در ماده ۷ ، پاراگراف یک ( ج ) اشاره شده تعیین خواهد شد.
ماده ۱۰
۱- کمیته فرعی پیشگیری مسئولان خود را برای یک دوره دوساله انتخاب می‌کند. آنان می‌توانند بار دیگر انتخاب شوند.
۲- کمیته فرعی پیشگیری آئین نامه ویژه خود را تدوین می کند. آئین نامه از جمله درباره موارد زیر پیش بینی می کند:
الف ) نیمی از اعضا به علاوه یک نفر تشکیل حدنصاب می‌دهند؛
ب ) تصمیم‌های کمیته فرعی پیشگیری با اکثریت آرای اعضای حاضر گرفته خواهد شد؛
ج ) جلسات کمیته فرعی پیشگیری علنی خواهد بود.
۳- دبیر کل سازمان ملل متحد جلسه اولیه کمیته فرعی پیشگیری را تشکیل می‌دهد. کمیته فرعی پیشگیری پس از جلسه اولیه خود در زمان‌هایی که در آئین نامه آن پیش بینی شده تشکیل جلسه خواهد داد. کمیته فرعی پیشگیری و کمیته ضد شکنجه جلسات خود را به صورت همزمان حداقل یک بار در سال تشکیل خواهند داد.
بخش سوم
ماموریت کمیته فرعی پیشگیری
ماده ۱۱
۱- کمیته فرعی پیشگیری باید:
الف ) از محل‌هایی که در ماده ۴ به آنها اشاره شده دیدن کند و به کشورهای طرف درباره حمایت از اشخاص محروم از آزادی خود علیه شکنجه و سایر مجازات یا رفتار بیرحمانه ، غیرانسانی یا تحقیرآمیز پیشنهادهایی بدهد؛
ب ) در زمینه ساز و کارهای ملی مربوط به پیشگیری:
یک ) به کشورهای طرف، در صورت ضرورت، در ایجاد این ساز و کارها کمک کند و مشورت دهد؛
دو ) با سازوکارهای ملی مربوط به پیشگیری تماس مستقیم ، و در صورت لزوم محرمانه برقرار کند و به منظور تقویت ظرفیت‌های آنها ، آموزش و یاری فنی پیشنهاد دهد؛
سه ) در ارزیابی نیازها و وسایل لازم برای تقویت حمایت از اشخاص محروم از آزادی خود دربرابر شکنجه و سایر مجازات یا رفتار بیرحمانه ، غیرانسانی یا تحقیرآمیز به آنها مشاوره و یاری دهد؛
چهار ) به منظور تقویت ظرفیت و ماموریت ساز و کارهای ملی مربوط به پیشگیری برای پیشگیری از شکنجه و سایر مجازات یا رفتار بیرحمانه ، غیرانسانی یا تحقیرآمیز به کشورهای طرف پیشنهادهایی بدهد و اظهار نظرکند؛
ج ) برای پیشگیری از شکنجه به طور کلی، با ارکان و سازوکارهای مربوطه سازمان ملل متحد ، همچنین با موسسات یا سازمان‌های بین‌المللی ، منطقه‌ای و ملی که در جهت تقویت حمایت از همه اشخاص دربرابر شکنجه و سایر مجازات یا رفتار بیرحمانه ، غیرانسانی یا تحقیرآمیز فعالیت می‌کنند ، همکاری کند.
ماده ۱۲
کشورهای طرف به منظور قادر ساختن کمیته فرعی پیشگیری برای انجام ماموریت خود، آن گونه که در ماده ۱۱ تصریح شده ، تعهد می‌کنند:
الف ) کمیته فرعی پیشگیری را در قلمرو خود بپذیرند و امکان دسترسی آن را به اماکن بازداشت ، آن گونه که در ماده ۴ پروتکل حاضر تعریف شده ، فراهم سازند؛
ب ) همه اطلاعات مربوطه را که ممکن است کمیته فرعی پیشگیری برای ارزیابی نیازها وانجام تدابیری نیاز داشته باشد که باید برای تقویت حمایت از اشخاص محروم از آزادی خود علیه شکنجه و سایر مجازات یا رفتار بیرحمانه ، غیرانسانی یا تحقیرآمیز انجام شود، فراهم سازند؛
ج) تماس‌ها بین کمیته فرعی پیشگیری و سازوکارهای ملی مربوط به پیشگیری را تشویق و تسهیل کنند؛
د) پیشنهادهای کمیته فرعی پیشگیری را بررسی ودرباره اجرای احتمالی تدابیرباآن واردگفتگو شوند.
ماده ۱۳
کمیته فرعی پیشگیری باید ، نخست به قید قرعه ، برنامه‌ای برای دیدارهای مرتب ازکشورهای طرف تدوین کند تا ماموریت خود را آن گونه که در ماده ۱۱ تعیین شده، انجام دهد.
۲- کمیته فرعی پیشگیری، پس از مشاوره، باید برنامه خود را به کشورهای طرف اطلاع دهد تا آنها بتوانند بدون درنگ ترتیبات عملی لازم را برای اجرای این دیدارها به عمل آورند.
۳- این دیدارها باید حداقل به وسیله دو عضو کمیته فرعی پیشگیری انجام شود. این اعضا را، در صورت نیاز، کارشناسانی با دانش و تجربه حرفه‌ای نشان داده شده در زمینه‌های تحت پوشش پروتکل حاضر می‌توانند همراهی کنند که باید از فهرستی از کارشناسان انتخاب شوند که بر مبنای پیشنهادهای ارائه شده کشورهای طرف، دفتر کمیساریای عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد و مرکز سازمان ملل متحد برای پیشگیری بین‌المللی از جرم تهیه می‌شود. برای تهیه این فهرست، کشورهای طرف مربوطه نباید بیش از پنج کارشناس ملی پیشنهاد دهند. کشور طرف مربوطه می‌تواند با گنجاندن(حضور) یک کارشناس بخصوص در دیدار مخالفت کند که در آن صورت کمیته فرعی پیشگیری باید کارشناس دیگری را پیشنهاد دهد.
۴- اگر کمیته فرعی پیشگیری مناسب تشخیص دهد ، می‌تواند پس از یک دیدار عادی ، دیدار کوتاه دیگری برای پیگیری پیشنهاد کند.
ماده ۱۴
کشورهای طرف پروتکل حاضر به منظور توانمند ساختن کمیته فرعی پیشگیری برای اجرای ماموریت خود متعهد می‌شوند امکانات زیر را برای آن فراهم سازند:
الف ) دسترسی نامحدود به همه اطلاعات مربوط به تعداد اشخاص محروم از آزادی خود در مکان‌های بازداشت، آن‌گونه که در ماده ۴ تعریف شده، همچنین تعداد مکان‌های بازداشت و محل آنها؛
ب ) دسترسی نامحدود به همه اطلاعات مربوط به رفتار با آن افراد و موقعیت و شرایط بازداشت آنان؛
ج ) براساس پاراگراف ۲ زیر، دسترسی نامحدود به همه مکان‌های بازداشت و تاسیسات و تسهیلات آنها؛
د ) داشتن امکان گفتگوی خصوصی با اشخاص محروم از آزادی خود بدون حضورشهود، چه شخصاً یا، در صورت لزوم، با حضور مترجم، همچنین با هر شخص دیگری که کمیته فرعی پیشگیری بر این باور است می‌تواند اطلاعات مربوطه را ارائه دهد؛
هـ – داشتن آزادی انتخاب مکان‌هایی که می‌خواهد از آنها دیدن کند و اشخاصی که می خواهد با آنان گفتگو نماید.
۲- اعتراض به دیدار از یک مکان بازداشت ویژه فقط در صورت وجود زمینه‌های اضطراری و ناگزیر دفاع ملی ، امنیت عمومی ، فاجعه طبیعی یا بی‌نظمی و اختلال جدی در محل مورد بازدید که موقتاً مانع از انجام چنین دیداری گردد می‌تواند انجام شود. وجود حالت اضطراری اعلام شده به معنای دقیق کلمه نمی‌تواند از سوی یک کشور طرف به عنوان دلیلی برای اعتراض به یک دیدار مورد استفاده قرار گیرد.
ماده ۱۵
هیچ نهاد یا مقامی نباید دستور دهد ، اعمال کند ، اجازه دهد یا تحمل کند که هیچ شخص یا سازمانی برای دادن هر گونه اطلاعاتی، اعم از اطلاعات درست یا غلط، به کمیته فرعی پیشگیری یا اعضای آن مجازات شود، و به عبارت دیگر چنین شخص یا سازمانی نباید به هیچ وجه در معرض لطمه و زیان قرار گیرد.
ماده ۱۶
۱– کمیته فرعی پیشگیری باید توصیه‌ها و اظهار نظرهای خود را محرمانه به کشور طرف و، در صورت اقتضاء ، به سازوکار پیشگیری ملی ، اطلاع دهد.
۲- کمیته فرعی پیشگیری گزارش خود را، همراه با هر گونه اظهار نظر کشور طرف مربوطه، هر گاه از سوی کشور طرف ازآن خواسته شود چنین کند ، منتشر خواهد کرد. اگر کشور طرف قسمتی از گزارش را علنی کند، کمیته فرعی پیشگیری می‌تواند قسمتی یا کل گزارش را منتشر کند. با این حال، هیچ اطلاعات شخصی نباید بدون رضایت ابراز شده شخص مربوطه انتشار یابد.
۳- کمیته فرعی پیشگیری باید در باره فعالیت‌های خود گزارش سالانه عمومی(علنی) به کمیته ضد شکنجه ارائه دهد.
۴- اگر کشور طرف از همکاری با کمیته فرعی پیشگیری مطابق با ماده‌های ۱۲ و۱۴امتناع کند ، یا از انجام اقداماتی برای اصلاح وضعیت در زمینه توصیه‌های کمیته فرعی پیشگیری خود داری کند ، کمیته ضد شکنجه می‌تواند، به درخواست کمیته فرعی پیشگیری، با اکثریت اعضای خود، پس از این که کشور طرف از فرصت خود برای ابراز نظرگاه های خویش استفاده نکرد ، تصمیم بگیرد اعلامیه‌ای علنی درباره مسأله صادر کند یا گزارش کمیته فرعی پیشگیری را منتشر نماید.
بخش چهارم
ساز و کارهای پیشگیری ملی
ماده ۱۷
هر کشور طرف باید ، حداکثر یک سال پس از به اجرا در آمدن پروتکل حاضر یا تصویب آن یا الحاق به آن، یک یا چند سازوکار پیشگیری ملی مستقل برای پیشگیری از شکنجه در سطح ملی و داخلی نگهداری، تعیین یا ایجاد کند. سازوکارهای ایجاد شده از سوی واحدهای تمرکز زدایی شده می‌توانند به عنوان سازوکارهای پیشگیری ملی برای مقاصد پروتکل حاضر تعیین شوند،البته اگر با مواد آن مطابقت داشته باشند.
ماده ۱۸
۱– کشورهای طرف باید استقلال کاری سازوکارهای پیشگیری ملی و استقلال پرسنل آنها را تضمین کنند.
۲- کشورهای طرف باید برای تضمین این که کارشناسان سازوکار پیشگیری ملی توانایی‌ها و دانش حرفه‌ای لازم را داشته باشند اقدامات ضروری را انجام دهند. آنها باید برای برقراری تعادل جنسیتی و حضور کافی گروه‌های قومی و اقلیتی در کشور تلاش کنند.
۳- کشورهای طرف تعهد می‌کنند منابع لازم برای انجام وظیفه سازوکارهای پیشگیری را فراهم سازند.
۴- کشورهای طرف هنگام ایجاد سازوکارهای پیشگیری ملی باید به اصول مربوط به موقعیت نهادهای ملی برای ترویج و حمایت از حقوق بشر توجه لازم مبذول دارند.
ماده ۱۹
به سازو کارهای پیشگیری ملی باید حداقل اختیار انجام امور زیر داده شود:
الف ) رفتار با اشخاص محروم از آزادی خود در مکان‌های بازداشت را، به گونه‌ای که در ماده ۴ تعریف شده، به منظور تقویت، در صورت ضرورت، حمایت از آنان در برابر شکنجه و سایر مجازات یا رفتار بیرحمانه، غیرانسانی یا تحقیرآمیز مرتباً بررسی کنند؛
ب ) توصیه‌هایی با در نظر گرفتن ضوابط و معیارهای مربوطه سازمان ملل متحد به مقامات مربوطه به منظور اصلاح رفتار یا شرایط اشخاص محروم از آزادی خود و پیشگیری از شکنجه و سایر مجازات یا رفتار بیرحمانه ، غیرانسانی یا تحقیرآمیز ارائه دهند؛
ج ) پیشنهادها و اظهار نظرهایی درباره قوانین موجود یا پیش‌نویس آنها ارائه نمایند.
ماده ۲۰
کشورهای طرف پروتکل حاضر به منظور توانمند ساختن سازوکارهای پیشگیری ملی برای انجام ماموریت خود متعهد می‌شوند امکانات زیر را در اختیار آنها قرار دهند:
الف ) دسترسی به همه اطلاعات مربوط به تعداد اشخاص محروم از آزادی خود در مکان‌های بازداشت، به گونه‌ای که در ماده ۴ تعریف شده، همچنین تعداد این مکان‌ها و محل آنها؛
ب ) دسترسی به همه اطلاعات مربوط به رفتار با آن اشخاص و شرایط و ضعیت بازداشت آنان؛
ج ) دسترسی به مکان‌های بازداشت و تاسیسات و تسهیلات آنها؛
د ) دادن فرصت انجام گفتگوهای خصوصی با اشخاص محروم از آزادی خود بدون حضور شهود ، چه به تنهایی یا با حضور مترجم در صورت لزوم، همچنین با هر شخص دیگری که سازوکار پیشگیری ملی بر این باور باشد که می‌تواند اطلاعات مربوطه ارائه دهد؛
هـ ) آزادی انتخاب مکان‌هایی که می‌خواهند از آنها دیدن کنند واشخاصی که خواهان گفتگو با آنان هستند؛
و ) حق برقراری تماس با کمیته فرعی پیشگیری ، ارسال اطلاعات برای آن و ملاقلات با آن.
ماده ۲۱
هیچ نهاد یا مقامی نباید دستور دهد ، اعمال کند، اجازه دهد یا تحمل کند هیچ شخص یا سازمانی برای دادن اطلاعات به سازوکار پیشگیری ملی، اعم از اطلاعات درست یا غلط، مجازات شود و به عبارت دیگر هیچ شخص یا سازمانی که به کمیته فرعی اطلاعات داده نباید به هیچ وجه در معرض لطمه و زیان قرار گیرد.
۲- اطلاعات محرمانه گرد‌آوری شده از سوی سازوکار پیشگیری ملی نباید فاش شود. هیچ اطلاعات شخصی نباید بدون رضایت صریح شخص مربوطه منتشر شود.
ماده ۲۲
نهادها و مراجع صالح کشور طرف مربوطه باید پیشنهادهای سازوکار پیشگیری ملی را بررسی کرده و برای اتخاذ تدابیر اجرایی احتمالی با آن وارد گفتگو شوند.
ماده ۲۳
کشورهای طرف پروتکل حاضر متعهد می‌شوند گزارش‌های سالانه سازوکارهای پیشگیری ملی را پخش و منتشر کنند.
بخش پنجم
اعلامیه
ماده ۲۴
۱-کشورهای طرف به محض تصویب می توانند با صدور اعلامیه‌ای اجرای تعهدات خود براساس بخش سوم یا چهارم پروتکل حاضر را به تأخیر بیندازند.
۲- این تأخیر برای حداکثر سه سال معتبر خواهد بود. پس از ادای توضیحات لازم از سوی کشور طرف و بعد از مشورت با کمیته فرعی پیشگیری ، کمیته ضد شکنجه می‌تواند این دوره را برای دو سال دیگر تمدید کند.
بخش ششم
مطالب و ماده‌های مالی
ماده ۲۵
۱– هزینه‌هایی را که کمیته فرعی پیشگیری برای اجرای پروتکل حاضر متحمل می‌شود سازمان ملل متحد پرداخت خواهد کرد.
۲- دبیر کل سازمان ملل متحد کارکنان و تسهیلات لازم را برای انجام موثر وظایف کمیته فرعی پیشگیری بر اساس پروتکل حاضر فراهم خواهد کرد.
ماده ۲۶
۱- صندوقی ویژه مطابق با روش‌های مربوطه مجمع عمومی تشکیل خواهد شد که براساس قواعد و مقررات مالی سازمان مللل متحد اداره می‌شود ، تا از نظر مالی به اجرای پیشنهادهای داده شده از سوی کمیته فرعی پیشگیری پس از دیداری از کشور طرف، و برنامه‌های آموزشی سازوکارهای پیشگیری ملی کمک کند.
۲- صندوق ویژه را می‌توان از طریق مساعدت‌های داوطلبانه دولت‌ها، سازمان‌های بین دولتی و غیردولتی و دیگر نهادهای خصوصی یا عمومی تأمین مالی کرد.
بخش هفتم
مطالب و ماده‌های نهایی
ماده ۲۷
۱– پروتکل حاضر برای امضای همه کشورهایی که کنوانسیون را امضا کرده‌اند مفتوح است.
۲- پروتکل حاضر آماده تصویب از سوی همه کشورهایی است که کنوانسیون را تصویب کرده یا به آن ملحق شده اند. اسناد تصویب نزد دبیرکل سازمان ملل متحد ودیعه گذاشته خواهد شد.
۳- پروتکل حاضر برای الحاق از سوی هر کشوری که کنوانسیون را تصویب کرده یا به آن ملحق شده مفتوح خواهد بود.
۴- الحاق با سپردن سند الحاق نزد دبیرکل سازمان ملل متحد رسمیت می یِابد.
۵- دبیرکل سازمان ملل متحد به همه کشورهایی که پروتکل حاضر را امضا کرده یا به آن ملحق شده‌اند سپردن هر سند تصویب یا الحاق را اطلاع خواهد داد.
ماده ۲۸
۱- پروتکل حاضردر سی‌امین روز پس از تاریخ سپردن بیستمین سند تصویب یا الحاق نزد دبیرکل سازمان ملل متحد به اجرا در خواهد آمد.
۲- برای هر کشور طرف که پروتکل حاضر را پس از سپردن بیستمین سند تصویب یا الحاق نزد دبیرکل سازمان ملل متحد تصویب می‌کند یا به آن ملحق می‌شود ، پروتکل حاضر در سی‌امین روز پس از تاریخ سپردن سند تصویب یا الحاق خود آن کشور رسمیت خواهد یافت و به مرحله اجرا در خواهد آمد.
ماده ۲۹
همه ماده های پروتکل حاضر بدون هیچ محدودیت یا استثنا در همه بخش‌های دولت‌های فدرال اجرا خواهد شد.
ماده ۳۰
هیچ شرط و شروطی درباره پروتکل حاضر پذیرفته نخواهدشد.
ماده ۳۱
ماده‌های پروتکل حاضر تاثیری بر تعهدات کشورهای طرف براساس هیچ کنوانسیون منطقه‌ای، که نظامی از دیدارها از مکان‌های بازداشت را تشکیل می‌دهد، نخواهد داشت. کمیته فرعی پیشگیری و نهادهای ایجاد شده براساس این گونه کنوانسیون‌های منطقه‌ای تشویق می‌شوند به امید اجتناب از دوباره کاری و ترویج و حمایت موثر از هدف‌های پروتکل حاضر مشورت و همکاری کنند.
ماده ۳۲
ماده‌های پروتکل حاضر بر تعهدات کشورهای طرف نسبت به چهار کنوانسیون ژنو مورخ ۱۲ اوت ۱۹۴۹ و پروتکل‌های اضافی مورخ ۸ ژوئن ۱۹۷۷ آنها تاثیر نخواهد داشت. همچنان که بر امکان موجود در اختیار همه کشورهای طرف برای دادن اجازه به کمیته بین‌المللی صلیب سرخ به منظور دیدار از مکان‌های بازداشت در وضعیت‌هایی که تحت پوشش حقوق بشر دوستانه بین‌المللی نیست، تاثیر نخواهد داشت.
ماده ۳۳
۱– هر کشور طرف می‌تواند پروتکل حاضر را در هرزمانی با اطلاعیه کتبی خطاب به دبیرکل سازمان ملل متحد، که موضوع را به دیگر کشورهای طرف پروتکل حاضر و کنوانسیون اطلاع خواهد داد، فسخ کند. فسخ یک سال پس از تاریخ دریافت اطلاعیه از سوی دبیرکل رسمیت خواهد یافت.
۲- این گونه فسخ تاثیری در رهایی کشور طرف از تعهدات آن براساس پروتکل حاضر در زمینه هیچ اقدام یا وضعیتی نخواهد داشت که ممکن است پیش از تاریخی رخ داده باشد که در آن فسخ موثر می‌شود ، یا نسبت به اقداماتی که کمیته فرعی پیشگیری تصمیم گرفته یا ممکن است تصمیم بگیرد درباره کشور طرف مربوطه انجام دهد ، همچنان که فسخ به هیچ طریق بر ادامه بررسی هیچ موضوعی که از قبل از سوی کمیته فرعی پیشگیری تحت بررسی قرار گرفته پیش از تاریخی که فسخ در آن زمان موثر واقع می‌شود، تاثیر نخواهد گذاشت.
۳- پس از تاریخی که در آن زمان فسخ کشور طرف قطعیت می یابد، کمیته فرعی پیشگیری نباید رسیدگی به هیچ موضوع جدیدی را درباره آن کشور آغاز کند.
ماده ۳۴
۱- هرکشور طرف پروتکل حاضر می‌تواند اصلاحیه ای را پیشنهاد کند و آن را برای دبیرکل سازمان ملل متحد ارسال دارد. دبیرکل متعاقباً اصلاحیه پیشنهادی را برای کشورهای طرف پروتکل حاضر ارسال و از آنها خواهد خواست به وی اطلاع دهند آیا با تشکیل کنفرانسی از کشورهای طرف برای بررسی پیشنهاد فوق و دادن رای درباره آن موافق هستند یا نه. در صورتی که در طول چهار ماه از تاریخ چنین مکاتبه‌ای حداقل یک سوم کشورهای طرف از تشکیل کنفرانس طرفداری کنند،دبیرکل کنفرانس را تحت حمایت سازمان ملل متحد تشکیل خواهد داد. هر اصلاحیه مصوب اکثریت دوسوم کشورهای طرف حاضر و رأی دهنده در کنفرانس از سوی دبیرکل سازمان ملل متحد به همه کشورهای طرف برای پذیرش تسلیم خواهد شد.
۲- هر اصلاحیه تصویب شده برحسب پاراگراف یک پروتکل حاضر هنگامی به اجرا در خواهد آمد که از سوی اکثریت دوسوم کشورهای طرف پروتکل حاضر مطابق با رویه‌های قانونی مربوطه آنها پذیرفته شده باشد.
۳- وقتی اصلاحیه‌ها به اجرا در می‌آیند در مورد آن کشورهای طرف که آنها را پذیرفته‌اند، الزامی خواهند بود اماکشورهای طرف دیگرهمچنان به ماده‌های پروتکل حاضر و هر اصلاحیه قبلی که پذیرفته‌اند، ملزم خواهند بود.
ماده ۳۵
به اعضای کمیته فرعی پیشگیری و سازوکارهای پیشگیری ملی چنان امتیازا ت و مصونیت‌هایی اعطا خواهد شد که برای اجرای مستقل وظایف آنها ضروری است. به اعضای کمیته فرعی پیشگیری امتیازات و مصونیت‌های تصریح شده در بخش ۲۲ کنوانسیون امتیازات و مصونیت‌های سازمان ملل متحد مورخ ۱۳ فوریه ۱۹۳۶، براساس ماده های بخش ۲۳ آن کنوانسیون، اعطا خواهد شد.
ماده ۳۶
اعضای کمیته فرعی پیشگیری هنگام دیدار از هر کشور طرف باید، بدون تاثیر بر ماده‌ها و مقاصد پروتکل حاضر و مزایا و مصونیت‌های مشابه که ممکن است از آنها برخوردار باشند:
الف ) قوانین و مقررات کشوری را که از آن دیدن می‌کنند رعایت نمایند و به آنها احترام بگذارند.
ب ) از انجام هر اقدام یا فعالیت ناسازگار با ماهیت بیطرفانه و بین‌المللی وظایف خود اجتناب کنند.
ماده ۳۷
۱– پروتکل حاضر ، که متون عربی ، چینی ، انگلیسی ، فرانسوی ، روسی و اسپانیایی آن از اعتبار یکسان برخوردارند نزد دبیرکل سازمان ملل متحد ودیعه خواهد بود.
۲- دبیرکل سازمان ملل متحد نسخه‌های تأئید شده پروتکل حاضر را برای همه کشورها ارسال خواهد کرد.
