مصوب نخستین کنگره سازمان ملل متحد درباره پیشگیری از جرم و رفتار با مجرمان که در سال ١٩۵۵ در ژنو تشکیل شد و با مقدماتی ملاحظات
١ هدف از اعلام مقررات زیر توصیف مشروح نظامی نمونه از نهادهای کیفری نیست. این مقررات درصدد است، برمبنای اجماع کلی
اندیشه معاصر و عناصر ضروری کارآمدترین نظام های امروزی، فقط آنچه را که عموما به عنوان اصل و کار خوب در رفتار با زندانیان و اداره زندان ها پذیرفته شده، شرح دهد.
٢ با توجه به تنوع فراوان شرایط حقوقی، اجتماعی، اقتصادی و جغرافیایی جهان، آشکار است که امکان اجرای تمام این مقررات در
همه جا و همیشه وجود ندارد. با این حال با علم به این که در کل واجد حداقل شرایطی هستند که از طرف سازمان ملل متحد به
عنوان شرایط مناسب پذیرفته شده است، می توانند برای ترغیب و تحریک تلاشی مداوم به منظور غلبه بر دشوار ی های عملی در
مسیر اجرای آنها، مفید باشند.
٣ به عبارت دیگر، این مقررات مربوط به حوزه ای هستند که در آن اندیشه ، مدام د ر حال رشد و تحول ا ست . هدف از اجرای آنها
جلوگیری از تجربه و تمرین نیست مشروط براین که با اصول مربوطه هماهنگ باشند و بخواهند هدف هایی را که از متن مقررات به
صورت یک مجموعه ناشی می شوند، تکمیل کنند. با این روحیه، مجاز شمردن انحراف از این مقررات برای سرپرستی مر کزی زندان
همیشه قابل توجیه خواهد بود.
۴ ( ١) بخش اول این مقررات به مدیریت عمومی زندان ها مربوط می شود، و در مورد همه دسته بندی های زندانیان، جنایی یا مدنی،
یا مقررات تادیبی که قاضی دستور داده قابل اجرا است. « مقررات امنیتی » محاکمه نشده یا محکوم شده، از جمله زندانیان مشمول
) ٢) بخش دوم شامل مقرراتی است که فقط در مورد دسته بندی های ویژه، که در هر قسمت پخش شده اند، قابل اجرا است. با وجود
این، مقررات تحت قسمت ب، که در مورد زندانیان محکوم شده قابل اجرا است، باید به طور مساوی در مورد دسته بندی های زندانیان،
که در قسمت های ب، ج و د پخش شده اند اجرا شود مشروط بر ا ین که با مقررات حاکم بر آن دسته بندی ها تضاد نداشته و به نفع
آنها باشد.
۵)۱– این مقررات درصدد اداره مدیریت زندان ها برای جوانان مانند کانون های اصلاح و تربیت نیست بلکه به طور کلی بخش اول به ) طور یکسان در چنین زندان هایی قابل اجرا خواهد بود.
) ٢) دسته بندی زندانیان جوان باید شامل حداقل همه جوانانی باشد که در حوزه دادگاه های نوجوانان قرارمی گیرند . به عنوان یک قایده و قانون، جوانان نباید به زندان محکوم شوند.
بخش اول
عمومی مقررات دارای کاربرد
پایه اصول
۶ ( ١) مقررات زیر باید بی طرفانه اعمال شوند. در زمینه های نژاد، رنگ، جنسیت، زبان، دین، عقیده سیاسی یا عقاید دیگر، منشا ملی یا اجتماعی، دارایی، ولادت یا موقعیت های دیگر نباید تبعیض اعمال شود.
٢ به عبارت دیگر، ضروری است به اعتقادات دینی و دستورهای اخلاقی گروهی که زندانی به آن تعلق دارد احترام گذاشته شود.
عمومی مقررات دارای کاربرد
پایه اصول
۶ ( ١) مقررات زیر باید بی طرفانه اعمال شوند. در زمینه های نژاد، رنگ، جنسیت، زبان، دین، عقیده سیاسی یا عقاید دیگر، منشا
ملی یا اجتماعی، دارایی، ولادت یا موقعیت های دیگر نباید تبعیض اعمال شود.
٢ به عبارت دیگر، ضروری است به اعتقادات دینی و دستورهای اخلاقی گروهی که زندانی به آن تعلق دارد احترام گذاشته شود.
ثبت
٧ ( ١) در هر جا که اشخاص زندانی هستند باید دفترچه ای جلددار و صحافی شده با صفحات شماره دار موجود باشد که با ورود هر
زندانی مشخصات زیر در آن ثبت شود:
) الف) اطلاعاتی درباره هویت او؛
ب) دلایل توقیف و نهاد دستور دهنده؛
ج) روز و ساعت ورود وترخیص او.
٢) هیچ شخصی را نمی توان بدون دستور بازداشت معتبر، که جزییات آن پیشتر در دفتر مربوطه ثبت شده باشد، در زندان پذیرفت.
جداسازی دسته ها
٨ دسته های گوناگون زندانیان باید در زندان های جدا با بخش های جداگانه زندا نها، با توجه به جنسیت، سن، سابقه جنایی، دلیل
قانونی برای بازداشت و ضرورت های رفتار با آنان نگهداری شوند. بنابر این،
الف) مردان و زنان تا حد امکان باید در زندا ن های جداگانه نگهداری شوند؛ در زندانی که مردان و زنان را نگهداری می کند تمام
قسمت های اختصاص داده شده به زنان باید کاملا جدا باشد؛
ب) زندانیان محاکمه نشده باید جدا از زندانیان محکوم شده نگهداری شوند؛
ج) اشخاصی که به علت بدهکاری مالی زندانی شده اند و سایر زندانیان مدنی باید جدا از اشخاصی نگهداری شوند که به دلیل جرم
جنایی زندانی شد ه اند؛
د) زندانیان جوان باید جدا از بزرگسالان نگهداری شوند.
محل خواب
٩ ( ١) جایی که محل خواب در داخل سلو لهای انفرادی یا اتاق ها است، هر زندانی شب ها باید یک سلول یا اتاق داشته باشد. اگر،
بنا به دلایل ویژه، مانند زیادی موقت تعداد زندانیان، برای مدیریت مرکزی زندان استثنا قائل شدن در این قاعده ضروری شود، خوابیدن
دو زندانی در یک سلول یا اتاق کاری مطلوب نیست.
٢) جاییکه از خوابگاه استفاده می شود، خوابگاه ها باید در اختیار زندانیانی قرار گیرد که به دقت انتخاب شده اند تا برای همنشینی
با یکدیگر در آن شرایط مناسب باشند. شب ها، همآهنگ با ماهیت زندان، باید نظارت منظم صورت گیرد.
١٠ همه محل هایی که برای استفاده زندانیان در نظر گرفته شده و به ویژه همه محل های خواب باید از همه امکانات بهداشتی
برخوردار باشند، توجه لازم به شرایط آب و هوای آن و به ویژه به مقدار هوا، حداقل مساحت کف، نور، گرما و تهویه مبذول شود.
١١ در همه جاهایی که لازم است زندانیان در آنها زندگی یا کارکنند،
الف) پنجره ها باید آنقدر بزرگ باشند که زندانیان بتوانند با نور طبیعی مطالعه یا کار کنند و چنان ساخته شده باشند که امکان ورود
هوای تازه را به اتاق فراهم سازند حتی اگر تهویه مصنوعی داشته باشند؛
ب) باید نور مصنوعی کآافی برای زندانیان فراهم شود تا بدون آسیب رسیدن به چشم مطالعه و کار کنند.
١٢ تاسیسات بهداشتی باید کافی باشد تا همه زندانیان بتوانند هنگام ضرورت و به روشی تمیز و مناسب، قضای حاجت کنند.
١٣ تاسیسات کافی حمام و دوش باید فراهم باشد تا هر زندانی بتواند و ملزم شود در دمایی متناسب با اقلیم، به دفعاتی که برای
بهداشت عمومی ، برحسب فصل و منطقه جغرافیایی، اما حداقل یک بار در هفته، در آب و هوای معتدل استحمام آند یا دوش بگیرد
همه بخش های یک زندان که به طور منظم مورد استفاده زندانیان است باید به طور مناسبی نگهداری و همیشه با دقت تمیز
شود.
شخصی بهداشت
١۵ زندانیان باید ملزم شوند خود را پاکیزه نگهدارند، و به این منظور باید آب و وسایل توالت که برای بهداشت و پاکیزگی لازم است در
اختیارشان گذاشته شود.
١۶ برای این که زندانیان ظاهری خوب و متناسب باعزت نفس خود داشته باشند، امکان مراقبت درست از موی سر و ریش آنان باید
فراهم باشد و مردان باید بتوانند به طور منظم ریش خود را اصلاح کنند.
پوشاک و وسایل و جای خواب
١٧ ( ١) به هر زندانی که مجاز به پوشیدن لباس خاص خود نیست باید مقداری لباس مناسب از نظر آب و هوا و بهداشت داده شو د .
چنین لباس هایی به هیچ وجه نباید موجب ا هانت یا تحقیرآ میز باشد.
٢) همه لباس ها باید پاکیزه بوده و در شرایط مناسب نگهداری شود. لباس های زیر باید هر چند دفعه که برای حفظ بهداشت ضروری
است، شسته شود.
٣) در شرایط استثنایی، هر بار که زندانی برای منظوری مجاز به بیرون از زندان برده می شود، باید به او اجازه داده شود لبا س های
متعلق به خود یا لباس هایی را که جلب توجه نمی کند، بپوشد.
١٨ اگر به زندانیان اجاز داده م یشود لباس متعلق به خود را بپوشند، برای انتقال لباس ها به زندان و تضمین پاکیزگی و مناسب بودن
آنها باید ترتیبات لازم داده شود.
١٩ به هر زندانی، مطابق با ضوابط محلی یا ملی، باید تختخواب جداگانه، با رختخواب جدا و کافی پاکیزه و در شرایط خوب تحویل و به
دفعات کافی تعویض شود تا پاکیزگی آن تضمین گردد.
غذا
٢٠ ( ١) مدیریت زندان به هر زندانی باید در ساعات معمول غذای مقوی که برای سلامت و توانایی او کافی بوده، و کیفیت خوب
داشته و به خوبی تهیه و سرو شود، تحویل دهد.
٢) آب آشامیدنی باید در دسترس هر زندانی، هر گاه آه نیاز داشته باشد، قرار داشته باشد.
نرمش ورزش و
٢١ ( ١) هر زندانی که به کار درهوای آزاد اشتغال ندارد، اگر هوا اجازه دهد، باید هر روز حداقل یک ساعت نرمش مناسب در هوای
آزاد داشته باشد.
٢) زندانیان جوان و زندانیان دیگر دارای سن و فیزیک مناسب، در طول دوره ورزش باید تحت آموزش ورزشی و تفریحی قرار گیرند . به
این منظور تاسیسات و تجهیزات لازم باید فراهم شود
. خدمات پزشکی
٢٢ ( ١) در هر زندان باید حداقل یک پزشک با صلاحیت، با اطلاعاتی درباره روانپزشکی، در دسترس باشد . خدمات پزشکی باید در
رابطه نزدیک با مدیریت عمومی بهداشت جامعه یا کشور سازمان داده شو د . این خدمات باید شامل خدمت یک روانپزشک برای
تشخیص و در موارد مناسب، مداوای حالات نابهنجاری روانی باشد.
٢) زندانیان بیمار که نیاز به مداوای تخصصی دارند باید به موسسات تخصصی یا بیمارستان های عادی منتقل شوند. هر زندان که در
داخل آن بیمارستان هست، تجهیزات، لوازم و وسایل پزشکی آن باید برای مراقب تهای بهداشتی و مداو ای زندانیان بیمار مناسب و
آارآنان آن آموزش های لازم دیده باشند.
٣) خدمات دندانپزشک با صلاحیت باید در دسترس همه زندانیان باشد
٢٣ـ (١ (در زندانهای زنان باید مکان ویژه برای همه مراقبتها و مداوای قبل و بعـد از زایمـان وجـود داشـته باشـد. اقـدامات لازم بـرای
تولد نوزادان در بیمارستانی بیرون از زندان، هر گاه عملی باشد، باید انجام شود. اگرکودکی در زندان به دنیا آید، این موضـوع نبایـد در
گواهی تولد او ذکر شود.
٢ (در جایی که نگهداری کودکان شیرخوار با مادرانشان در زندان مجاز است، برای ایجـاد شـیرخوارگاه دارای کارکنـان واجـد شـرایط، و
این که این کودکان هنگامی که تحت مراقبت مادران خود نیستند، در کجا باید نگهداری شوند، باید اقدام لازم انجام شود .
٢۴ پزشک زندان پس از پذیرش هر زندانی باید هر چـه زودتـر، آن طـور کـه لازم اسـت، بـا نگـاهی بـه ویـژه بـرای پـی بـردن بـه بیمـاری
جسمی یا روحی و انجام کلیه اقدامات ضروری؛ جداسـازی زنـدانیان مشـکوک بـه ابـتلا بـه بیمـاری هـای عفـونی یـا مسـری؛ توجـه بـه
نقصهای جسمی یا روانی که ممکن است مانع از بازپروری شود، و تعیین توانایی جسمی هر زنـدانی بـرای کـار، او را ببینـد و معاینـه
کند .
٢۵ـ ( ١ (پزشک زندان باید مراقبت از بهداشت جسمی و روانی زندانیان را به عهده داشته باشد و باید روزانه همه زندانیان بیمـار، همـه
زندانیانی که از بیماری شکایت دارند، و هر زندانی که توجه او به ویژه به او جلب میشود، را ببیند.
(٢ (پزشک زندان هرگاه متوجه شود سلامت جسمی یا روانی یک زندانی بر اثر حبس مداوم یا هر علت دیگـر ناشـی از حـبس بـه حـد
زیان آوری تحت تاثیر قرار گرفته یا خواهد گرفت باید موضوع را به مدیر زندان اطلاع دهد .
٢۶ـ ( ١ (پزشک زندان باید به طور مرتب مسائل زیر را بازرسی و با مدیر زندان درباره آنها مشورت کند:
(الف) کیفیت، کمیت و آماده کردن و تحویل دادن غذا؛
(ب) بهداشت و پاکیزگی زندان و زندانیان؛
(ج) وضع دفع فاضلاب، گرما، نور و تهویه هوای زندان؛
(د) رعایت مقررات مربوط به تربیت بدنی و ورزش، در مواردی که پرسنل فنی مسوول این فعالیتها وجود نداشته باشد.
(٢ (مدیر زندان باید به گزارشها و توصیه هایی که پزشک زنـدان تسـلیم مـی کنـد براسـاس مقـررات ٢۵ ) ٢ (و ٢۶ رسـیدگی کنـد، و در
صورتی که با توصیه های ارائه شده موافق باشد، باید گامهای فوری بـرای عمـل بـه آن توصـیه هـا بـردارد؛ اگـر ایـن توصـیه هـا در حـوزه
صلاحیت و توان او نباشد یا با آنها موافق نباشد، باید بلافاصله گزارش خود و توصیه پزشک زندان را به نهاد بالاتر تسلیم کند .
انضباط و مجازات
٢٧ـ انضباط و نظم باید با قاطعیت حفظ شود، اما
٧ـ انضباط و نظم باید با قاطعیت حفظ شود، اما بدون محدودیت بیشتر از آنچه که برای حبس امن و زندگی اجتماعی دارای نظم لازم
است .
٢٨ـ (١ (هیچ زندانی درهیچ موقعیت انضباطی، نباید در خدمت زندان به کار گرفته شود.
٢ـ به هر حال، این امر نباید مانع از انجام کارکرد درست نظامهای مبتنی بـر خـودگردانی شـود،که براسـاس آن انجـام فعالیـتهـا یـا
مسئولیتهای ویژه اجتماعی، آموزشی یا ورزشی، تحت نظارت، به زندانیانی محول میشود کـه بـرای مـداوا بـه صـورت گـروه شـکل
گرفته اند .
٢٩ـ موارد زیر باید همیشه به وسیله قانون یا با نظارت نهاد صالح اداری تعیین شود.
الف) رفتار و کرداری که جرم انضباطی به حساب میآید؛
(ب) انواع و زمان مجازاتیکه ممکن است اعمال شود؛
(ج) نهادی که صلاحیت تحمیل و اعمال چنین مجازاتی را دارد؛
٣٠ـ (١ (هیچ زندانی نباید مجازات شود مگر براساس مفاد چنین قانون یا مقرراتی، و هیچ زنـدانی نبایـد هرگـز دو بـار بـرای یـک خـلاف
مجازات شود.
(٢ (هیچ زندانی نباید مجازات شود مگر ا ین که خلاف نسبت داده شده به او به اطلاع وی رسانده و فرصت مناسب بـرای دفـاع بـه او
داده شده باشد. نهاد ذیصلاح باید بررسی کامل درباره این موضوع به عمل آورد.
(٣ (هر جا ضروری و عملی باشد باید به زندانی اجازه داده شود به وسیله یک مترجم از خود دفاع آند .
٣١ـ تنبیه بدنی، تنبیه با قرار دادن زندانی در سلولی تاریک، و کلیه مجازات هـای بـیرحمانـه، غیرانسـانی یـا تحقیـر آمیـز بـرای جـرایم
انضباطی باید به کلی ممنوع شود .
٣٢ـ (١ (هیچ زندانی نباید از طریق حبس در فضای بسته یا کاهش جیره غذایی مجـازات شـود مگـر ایـن کـه پزشـک زنـدانی را معاینـه
وکتبا گواهی کرده باشد که وی برای تحمل آن مناسب است.
(٢ (اعمال هر مجازات دیگریکه ممکن است سلامت جسمی و روانی زندانی را به خطر اندازد ممنـوع اسـت. در هـیچ مـوردی چنـین
مجازاتی نباید برخلاف اصول ذکر شده در ماده ٣١ یا انحراف از آن باشد.
(٣ (پزشک زندان باید هر روز زندانیانی را که تحت چنین مجازاتهایی هستند معاینـه کنـد و در صـورتی کـه بـرای سـلامت جسـمی یـا
روانی زندانی خاتمه دادن یا تغییر مجازات را ضروری تشخیص میدهد، موضوع را به رئیس زندان توصیه آند .
ابزار و وسایل محدودیت
٣٣ـ از وسایل ایجاد محدودیت، مانند دستبند، زنجیر، غـل و زنجیـر، لبـاسهـای دسـت و پـاگیر و مهارکننـده هرگـز نبایـد بـرای مجـازات
استفاده شود. علاوه بر این از زنجیر یا غل و زنجیر نباید به عنوان وسایل محدودکننده سود برد. سایر وسایل محدودکننده را در غیـر از
شرایط زیر نباید به کاربرد:
(الف) به عنوان اقدام احتیاطی هنگام انتقال زندانیان برای جلوگیری از فرار، مشروط بر این که هنگام حضور زندانی در نهـادی اداری یـا
قضایی آنها را بردارند؛
(ب) به دلایل پزشکی با نظارت پزشک زندان؛
(ج) به دستور مدیر زندان، در صورتی که شیوه های دیگر کنترل موثر واقع نشود، به منظور ممانعت از لطمه زدن زندانی بـه خـود یـا بـه
دیگران یا زیان وارد کردن به اموال؛ در چنین مواردی مدیر زندان بایـد بلافاصـله بـا پزشـک زنـدان مشـورت کـرده و بـه نهـاد اداری مـافوق
گزارش دهد .
٣۴ـ مدیریت مرکزی زندان باید درباره الگوها و شـیوه اسـتفاده از وسـایل محدودکننـده تصـمیم بگیـرد. از چنـین وسـایلی نبایـد بـیش از
زمانی که به شدت مورد نیاز است، استفاده کرد
دادن اطلاعات به زندانیان و گرفتن شکایات آنان
٣۵ـ (١ (هنگام پذیرش هر زندانی باید اطلاعات کتبی درباره مقررات مربوط به رفتار بـا زنـدانیان مشـابه او، مقتضـیات انضـباطی زنـدان،
روشهای مجاز گرفتن اطلاعات و شکایت کردن، و کلیه مسایل مشابه دیگر که ضروری هستند تـا او را قـادر سـازند حقـوق و تعهـدات
خود را درک کند و خود را با زندگی در زندان تطبیق دهد، در اختیار او گذاشته شود.
(٢ (در صورتی که زندانی بیسواد باشد، اطلاعات فوق باید به طور شفاهی به او منتقل شود .
٣۶ـ (١ (هر زندانی باید امکان داشته باشد در هر روز هفته تقاضاها یا شکایتها را به مدیر زندان یا نماینده مجاز او بدهد.
(٢ (امکان طرح تقاضا یا شکایات به بازرس زندانها هنگام بازرسی باید وجود داشته باشد. زندانیان باید امکان گفتگو با بازرس یا با هـر
مقام بازرسی کننده دیگر بدون حضور مدیر یا سایرکارآنان زندان داشته باشند.
(٣ (همه زندانیان باید اجازه داشته باشند از طریق مجاری تصویب شده به مدیریت مرکزی زنـدان، بـه نهـاد قضـایی یـا سـایر نهادهـای
مربوطه، بدون محدودیت اما به شکل مناسب، تقاضا یا شکایت کنند.
(۴ (به همه تقاضاها یا شکایات، مگر آنهایی که آشکارا بی معنی و سطحی یا بـی اسـاس باشـند، بایـد بلافاصـله رسـیدگی و بـدون
تاخیر غیرضروری پاسخ داده شود .
تماس با دنیای خارج از زندان
٣٧ـ زندانیان باید اجازه داشته باشند، تحت نظارت ضروری، با خانواده و دوستان خود در فواصل منظم از طریق نامه یا ملاقـات حضـوری
ارتباط برقرار کنند .
٣٨ـ (١ (زندانیان خارجی باید تسهیلات معقول برای برقراری ارتباط با نمایندگان دیپلماتیک و کنسولی کشور خود داشته باشند.
(٢ (زندانیانی که تبعه کشورهای فاقد نمایندگی دیپلماتیک یا کنسولی در کشور باشـند و پناهنـدگان یـا اشـخاص فاقـدکشـور بایـد از
تسهیلات مشابه برای برقراری ارتباط با نماینده دیپلماتیک کشوری که حافظ منافع آنان اسـت، یـا هـر مقـام ملـی یـا بـین یالمللـ ، کـه
وظیفه او حمایت از چنین اشخاصی است، برخوردار باشند .
٣٩ – زندانیان باید با خواندن روزنامه ها، نشریات ادواری یا انتشارات ویژه زندان، رادیـو، سـخنرانی یـا هـر وسـیله مشـابه مجـاز یـا تحـت
کنترل مدیریت زندان، به طور مرتب در جریان خبرهای مهمتر قرار گیرند .
کتابها
۴٠ـ هر زندان باید برای استفاده همه گروههای زندانیان، کتابخانه با کتابهای کافی سرگرمی و آموزشی داشته باشد و زندانیان باید
تشویق شوند از کتابخانه استفاده کامل ببرند .
دین
۴١ـ (١ (اگر زندان تعداد کافی زندانی پیرو یک دین داشته باشد، نمایندهای باصلاحیت از آن دین باید منصوب یـا تاییـد شـود. اگـر تعـداد
زندانیان ایجاب کند و شرایط اجازه دهد، حضور نماینده فوق باید برمبنای تمام وقت باشد.
(٢ (نماینده ای با صلاحیت که براساس پاراگراف (١ (منصوب یا تایید شده باشد باید مجاز باشـد در زمـانهـای مناسـب مراسـم مـنظم
دینی انجام دهد و این مراسم را به طور خصوصی نیز برای زندانیان هم دین خود به عمل آورد.
(٣ ( دسترسی به نماینده با صلاحیت هیچ دینی نباید از هیچ زندانی دریغ شود .
۴٢ـ تا آنجا که عملی باشد، هر زندانی باید اجازه داشته باشد نیازهای زندگی دینی خود را با شـرآت در مراسـم دینـی کـه در زنـدان
به جا می آید و داشتن کتابهای دینی، اقامه و آموزش مذهب خود ارضا نماید .
نگهداری وسایل زندانی
۴٣ـ ( ١ (کلیه پول، وسایل گرانبها، لباس و سایر لوازم متعلق به زندانی که براساس مقررات زندان مجـاز نیسـت آنهـا را همـراه داشـته
باشد، هنگام ورود او به زندان باید درجایی امن در زندان نگهداری شود. فهرست وسایل زندانی باید به امضا او برسد. بـرای نگهـداری
این وسایل در شرایط خوب باید اقدام شود.
(٢ (هنگام آزادی زندانی، کلیه اشیا و پول وی باید به وی برگردانده شود جز مقداری از پول که مجاز بوده خرج کند یا وسایلی را که به
خارج زندان فرستاده، یا بعضی از لباسهایی که به دلایل بهداشتی از بین بردن آنها ضـرورت یافتـه اسـت. زنـدانی بایـد رسـید دریافـت
وسایل و پول برگردانده شده را امضا کند.
(٣ (درباره هر مقدار پول یا وسیله که از بیرون برای زندانی فرستاده می شود باید به همین ترتیب رفتار شود.
(۴ (اگر زندانی ماده مخدر یا دارو به زندان بیاورد پزشک زندان باید درباره چگونگی استفاده از آنها تصمیم بگیرد
اطلاع دادن مرگ، بیماری، انتقال وغیره
۴۴ـ (١ (به محض مرگ یا بیماری شدید یا جراحت جدی یک زندانی، یا انتقال او به جایی دیگر برای مـداوای بیمـاری روانـی، مدیرزنـدان
باید بلافاصله به همسر زندانی، در صورتی که متاهل باشد، یا نزدیکترین قوم و خویش او اطلاع دهد و در هر صورت باید به هر شخص
دیگری که پیشتر به وسیله زندانی معرفی شده، اطلاع دهد.
(٢ (مرگ یا بیماری شدید هر قوم وخویش نزدیک زندانی باید بلافاصله به او اطلاع داده شود، در صورت بیماری جدی یک قوم و خـویش
نزدیک، به زندانی باید اجازه داده شود، هرگاه شرایط اجازه دهد، همراه مامور یا به تنهایی به عیادت او برود.
(٣ (هر زندانی حق دارد خبر زندانی شدن یا انتقال خود به زندانی دیگر را بلافاصله به خانواده اش اطلاع دهد .
جابه جایی زندانیان
۴۵ـ ( ١ (انتقال زندانیان به زندانی دیگر تا حد امکان باید از دیـد عمـوم پنهـان باشـد و اقـدامات ایمنـی مناسـب بـرای محافظـت آنـان از
توهین، کنجکاوی و تبلیغات به هر شکلی، انجام شود.
(٢ (انتقال زندانیان در وسایل نقلیه فاقد تهویه یا نورکافی، یا به هر طریقـی کـه آنـان را در معـرض دشـواری جسـمی غیرضـروری قـرار
دهد، باید ممنوع باشد.
(٣ (حمل و نقل زندانیان باید با هزینه زندان باشد و شرایط یکسان برای تمامی آنان فراهم شود .
کارکنان زندان
۴۶ – ) ١ (مدیریت زندان باید پیشبینی های لازم را برای گزینش دقیق هـر رده از کارآنـان بـه عمـل آورد، زیـرا اداره درسـت زنـدانهـا بـه
درستکاری، انسانیت، توانایی حرفهای و شایستگی شخصی آنان برای کار بستگی دارد.
(٢ (مدیریت زندان باید پیوسته درصدد آگاه کردن و حفظ این آگاهی در اذهان کارآنان زندان و مردم و متقاعد کردن آنان نسـبت بـه ایـن
امر باشد که اینکار خدمتی اجتماعی با اهمیت بسیار است و به این منظور از تمام وسایل لازم برای آگاه کـردن مـردم بایـد اسـتفاده
شود.
(٣ (برای تضمین تحقق هدفهای فوق، کارآنان باید براساس تمام وقت به عنوان ماموران حرفـهای زنـدان منصـوب و کارمنـد دولـت بـا
امنیت شغلی بوده و فقط براساس رفتار خوب، کارآیی و آمادگی جسمی انتخاب شوند. حقوق کارآنان باید برای جذب و حفظ مردان و
زنان مناسب کافی باشد؛ مزایای شغلی و شرایط خدمت با توجه به ماهیت سنگین و طافتفرسای این کا ر باید مناسب باشد .
۴٧ – ) ١ (کارآنان زندان باید دارای میزان آموزش و هوش کافی باشند.
(٢ (به کارآنان پیش از شروع کار باید دوره آموزشی درباره وظایف عمومی و اختصاصی کار آنان داده شود وازمونهای نظری و عملی
را بگذرانند.
(٣ (کارآنان پس از شروع کار و در طول خدمت باید با شرکت در دورههای آموزشی حین خدمت که در فواصل مناسب تشکیل خواهند
شد، دانش و توانایی حرفهای خود را حفظ و بهتر کنند .
۴٨ـ تمامی کارکنان زندان باید همواره چنان رفتار کنند و وظایف خود را انجام دهند که با کار خود و جلب احترام زندانیان بـرای همیشـه
روی آنان تاثیر بگذارند .
۴٩ـ (١ ( در میان کارکنان زندان، باید تا حد امکان تعداد کافی متخصص از جمله روانپزشک، روانشناس، مددکار، معلم و مربـی حرفـه ای
باشد.
(٢ (امنیت شغلی مدد کا ران اجتماعی، معلمان و مربیان حرفهای باید به طور دائمی تضمین شده باشد و امکان کار مددکاران نیمه وقـت
یا داوطلب وجود داشته باشد .
۵٠ – ) ١ (مدیر زندان برای انجام وظیفه خود از نظر شخصیت، توانایی اداری، آموزش مناسب و تجربه باید صلاحیت کافی داشته باشد.
(٢ (باید تمام وقت خود را وقف وظایف رسمی خودکند و نباید برمبنای کار پاره وقت استخدام شود.
(٣ (باید در ساختمان زندان یا در نزدیکی آن ساکن باشد.
(۴ (هنگامی که دو یا چند زندان تحت مدیریت یک مدیر باشد، مدیر باید از هر یک از آنها در فواصل مرتب دیـدن کنـد. یـک مقـام مسـئول
ساکن در هر یک از این زندانها باید سرپرست هر یک از آنها باشد .
۵١ – ) ١ (مدیر، معاون او و اکثر کارکنان دیگر زندان باید بتوانند به زبان بیشترین تعداد زندانیان، یا زبـانی کـه بیشـتر آنـان درک مـی کننـد،
صحبت کنند.
(٢ (هرگاه لازم باشد، باید از خدمات مترجم استفاده شود .
٢ – ) ١ (در زندانهایی که آنقدر بزرگ باشـند که خـدمت یـک یـا چنـد پزشـک تمـام وقـت را ایجـاب کننـد، حـداقل یکـی از آنـان بایـد در
ساختمان زندان یا در نزدیکی آن سکونت داشته باشد.
(٢ (در سایر زندانها پزشک باید هر روز از زندان دیدن و محل سکونت او به قدری به زندان نزدیـک باشـد کـه بتوانـد در مـوارد اضـطراری
بیدرنگ در زندان حضور یابد .
۵٣ – ) ١ (در یک زندان برای زنان و مردان، آن قسمت از زندان که برای زنان در نظر گرفته شده باید تحت ریاست مامور مسئول زن باشد
که حق نگهداری کلیدهای تمام آن قسمت زندان را داشته باشد.
(٢ (هیچ یک ازکارآنان مرد زندان نباید وارد قسمت زنانه زندان شود مگر به همراه یک مامور زن.
(٣ (فقط ماموران زن باید مراقب و ناظر زندانیان زن باشند. اما این امر مانع از انجام وظایف حرفـهای کارآنـان مـذآر، بـه ویـژه پزشـکان و
معلمان در زندانها یا بخشهای اختصاصی زنان در زندانها نخواهد شد .
۵۴ ) ـ ١ (ماموران زندانها در روابط خود با زندانیان، جز در دفاع از خود یا در موارد تلاش برای فرار، یا مقاومت فیزیکی فعـال یـا غیرفعـال
نسبت به یک دستور مبتنی بر قانون یا مقررات نباید از زور استفاده کنند . مامورانی که به زور متوسل میشوند نباید بیش از زوریکـه
کاملا ضروری است، استفاده کنند و باید بلافاصله موضوع را به مدیر زندان اطلاع دهند.
(٢ (به ماموران زندان باید آموزش فیزیکی ویژه داده شود تا بتوانند زندانیان پرخاشگر را مهار کنند.
(٣ (کارآنانی که مشاغلی دارند که آنان را در تماس مستقیم با زندانیان قرار میدهد جز در شرایط استثنایی نباید مسلح باشـند. بـه
علاوه کارآنان در هیچ شرایطی نباید مسلح باشند مگر اینکه آموزش استفاده از سلاح را دیده باشند .
بازرسی
۵۵ ـ بازرسان واجد شرایط و با تجربه که به وسیله یک نهاد ذیصلاح منصوب شده باشند باید به طور مرتب از زندانها و خـدمات جزایـی
بازرسی کنند. وظیفه آنان باید به ویژه تضـمین ایـن امـر باشـد کـه ایـن موسسـات مطـابق قـوانین و مقـررات موجـود و بـه امیـد اجـرای
هدفهای خدمات جزایی و تادیبی اداره شوند .
بخش ٢
مقررات قابل اجرا برای دسته بندیهای ویژه زندانیان
الف ـ زندانیان تحت محاکمه
اصول هدایت کننده
۵۶ ـ از این پس هدف نشان دادن روحیه ای است که نهادهای جزایـی بایـد براسـاس آن اداره شـوند و هـدفهـایی کـه بایـد براسـاس
اعلامیه صادر شده تحت نظارت مقدماتی شماره یک متن حاضر داشته باشند .
۵٧ ـ حبس کردن یا اقدامات دیگرکه باعث قطع ارتباط خلافکار با دنیای خارج شود، با همان واقعیت گرفتن حـق آزادی اراده شـخص بـا
محروم کردن او از آزادی وی، اقدامی آزاردهنده است. بنابر این نظام زندان نباید، به استثنای به عنوان لازمه جداسازی موجه بـا حفـظ
انضباط، رنج ذاتی چنین موقعیتی را تشدید کند .
۵٨ ـ هدف و دلیل محکومیت زندان یا اقدامی مشابه برای محروم کردن شخصی از آزادی در نهایت، حفظ جامعه در برابر جرم است. به
این هدف فقط در صورتی میتوان دست یافت که ازدوره حبس برای تضمین، تا حد امکان، این امراسـتفاده شـود کـه شـخص خلافکـار
پس از بازگشت به جامعه نه فقط مشتاق بلکه قادر به ادامه زندگی بر مبنای پیروی از قانون واتکا به خود باشد .
۵٩ ـ به این منظور، زندان باید از کلیه نیروها و اشکال درمانی و ترمیمی، آموزشی، اخلاقی، روحی و کمکهای دیگر کـه مناسـب و در
دسترس هستند، بهره برداری کند و از آنها برحسب نیازهای درمانی فردی زندانیان استفاده نماید .
۶٠ ـ (١ (نظام زندان باید بکوشد هرگونه تفاوت بـین زنـدگی در زنـدان و زنـدگی در آزادی را کـه ممکـن اسـت از مسـئولیت زنـدانیان یـا
احترام لازم به حیثیت آنان به عنوان انسان بکاهد به حداقل برساند.
(٢ (پیش از پایان محکومیت، بهتر است اقدام های لازم برای تضمین بازگشت تدریجی زندانی به زندگی در اجتماع انجام شود. به این
هدف شاید بتوان، برحسب مورد، با اجرای برنامه های پیش از آزادی زندانی در همان زندان یا محل مناسب دیگر، یا با آزادی آزمایشی
تحت نوعی نظارت،که اجرای آن نباید به پلیس محول شود، بلکه باید با کمک اجتماعی موثر ترکیب شود، دست یافت .
۶١ ـ در رفتار با زندانیان نباید بر جدایی آنان از اجتماع بلکه بر ادامه مشارآت آنان در زندگی اجتماعی تا کید آرد. بنابر این، هـر جـا کـه
ممکن باشد، از موسسات و کارگزاریهای اجتماعی برای یاری به کارآنان زندان در زمینـه انجـام وظیفـه بـازپروری اجتمـاعی زنـدانیان
کمک گرفته خواهد شد. مددکاران اجتماعی که مسئول انجام وظیفه حفظ و اصـلاح تمـامی روابـط مطلـوب زنـدانی بـا خـانواده اش و بـا
کارگزاریهای اجتماعی ارزشمند هستند، باید با همه زندانها درتماس باشند. برای حداکثر حمایت، متناسب با قانون و محکومیت، از
حقوق مربوط به منافع مدنی، حقوق تامین اجتماعی و سایر مزایای اجتماعی زندانیان باید گام هایی برداشته شود .
۶٢ ـ خدمات پزشکی زندانها باید در صدد تشخیص و درمان هر بیماری یـا نقـص جسـمی یـا روانـی باشـند که ممکـن اسـت مـانع از
بازپروری زندانی شوند. کلیه خدمات ضروری دارویی، جراحی و مربوط به روانپزشکی باید برای انجام این هدف فراهم شود .
۶٣ ـ (١ (اجرای این اصول نیازمند درمان انفرادی است و به این منظور یک نظام انعطاف پذیر طبقـه بنـدی زنـدانیان در گـروههـای مختلـف
لازم است؛ بنابر این بهتر است چنین گروههایی در زندانهای جداگانه که مناسب مداوای هرگروه باشند، توزیع شوند.
(٢ (لازم نیست این زندانها تدابیر امنیتی یکسانی برای همه گروهها انجام دهند. بهتر اسـت برحسـب نیازهـای گـروههـای متفـاوت،
تدابیر امنیتی متفاوتی انجام شود. زندانهای باز، با توجه به این حقیقت که در برابر فرار هیچ تدبیر امنیتی فیزیکـی انجـام نمـی دهنـد
بلکه به انضباط ذاتی خود زندانیان متکی هستند، مناسبترین شرایط را برای بازپروری زندانیانی که با دقت گـزینش شـده ا نـد، فـراهم
میسازند.
(٣ (بهتر است تعداد زندانیان در زندانهای بسته چندان زیاد نباشدکه امکان برخورد ا
انفرادی از بین برود. در بعضـی ازکشـورها تـلاش
میشود جمعیت چنین زندانهایی از ۵٠٠ نفر بیشتر نشود. در زندانهای باز تعداد زندانیان باید تا حدامکان کم باشد.
(۴ (به عبارت دیگر، حفظ زندانهایی که آنقدرکوچک هستند که تاسیسات مناسب را نمیتوان در آنها ارائه داد، مناسب نیست .
۶۴ ـ با آزادی زندانی، وظیفه اجتماع پایان نمییابد. بنابر این، بایدکارگزاریهای دولتی یا خصوصی وجود داشته باشـندکـه بتواننـد بـه
زندانی آزاد شده مراقبتهای موثر بعد از آزادی به منظور کاهش تبعیض و پیشداوری علیه او و در راستای بازپروری اجتماعی وی ارائه
دهند .
رفتار
۶۵ ـ منظور رفتار با اشخاص محکوم شده به زندان یا مجازات مشابه، تـا آنجـا کـه زمـان محکومیـت اجـازه دهـد، بایـد ایجـاد اراده گـذران
زندگی برمبنای پیروی از قانون و اتکا به خود پس از آزادی از زندان در آنان باشد و آنان را برای انجام این کار آماده آند .
۶۶ ـ (١ (برای رسیدن به این هدفها، باید از تمام وسایل مناسب، از جمله انجـام مراسـم دینـی در کشـورهاییکـه ایـنکـار ممکـن
است، آمـوزش و پـرورش، ارشـاد و آمـوزش حرفـهای، مـددکاری اجتمـاعی، مشـورت بـرای کاریـابی، رشـد و تحـول جسـمی و تقویـت
شخصیت اخلاقی، برحسب نیازهای فردی هر زندانی، با توجه به پیشینه اجتماعی و کیفری او، تواناییهـا و قابلیـتهـای جسـمی و
ذهنی او، طبع شخصی او، زمان محکومیت و امیدهای او پس از آزادی استفاده کرد.
(٢ (مدیر زندان برای هر زندانی با محکومیت زمانی مناسب، در سریعترین زمـان ممکـن پـس از ورود او بایـد گـزارش هـای کامـل دربـاره
همه مطالبی که به آنها در پاراگراف قبل اشاره شده، دریافت کند. چنین گزارشهایی باید همیشه شامل گزارشی از پزشـک، هـر جـا
که ممکن باشد، روانپزشک متخصص، درباره شرایط جسمی و روانی زندانی نیز باشد.
(٣ (این گزارشها و سایر اسناد مربوطه باید در پرونده انفرادی نگهداری شود. این پرونده باید شامل آخرین اطلاعات بوده و محرمانـه و
طبقه بندی شده باشد و به روشی نگهداری شود که در صورت نیاز، کارآنان مسئول بتوانند از آن استفاده کنند
طبقه بندی و شخصی سازی
۶٧ ـ هدفهای طبقه بندی باید به شرح زیر باشد:
(الف) جدا کردن زندانی از زندانیان دیگری که، به علت سوابق کیفری یا ویژگیهای بد خود، احتمال دارد تاثیر بد برجای بگذارند؛
(ب) تقسیم کردن زندانیان به گروههای متفاوت به منظور تسهیل رفتار با آنان باتوجه به بازپروری اجتماعی آنان .
۶٨ ـ از زندانهای جداگانه یا قسمتهای جداگانه یک زندان باید تا حد امکان برای برخورد با گروههای متفاوت زندانیان استفاده کرد .
۶٩ ـ هر چه سریعتر پس از ورود و پس از بررسی شخصیت هر زندانی با زمان مناسب محکومیـت، بایـد برنامـه ای بـرای رفتـار بـا او بـا
توجه به اطلاعات به دست آمده درباره نیازها، تواناییها و خلق و خوی شخصی او آماده شود .
امتیاز
٧٠ـ به منظور تشویق رفتار خوب، ایجاد حس مسئولیت و تامین منافع و جلب همکاری زندانیان در رفتار با آنان؛ در هر زندان نظـامهـای
امتیاز دهی مناسب برای گروههای متفاوت زندانیان و روشهای رفتار باید ایجاد شود .
کار
٧١ـ ( ١ (کار در زندان نباید ماهیت آزاردهنده داشته باشد.
(٢ (همه زندانیانی که دوره محکومیت خود را میگذرانند براساس آمادگی جسمی وروانی خود، که پزشک زنـدان تعیـین خواهـد کـرد،
باید ملزم به کار باشند.
(٣ (امکان کار کافی با ماهیت مفید برای مشغول نگهداشتن فعالانه زندانیان برای روز کاری عادی باید فراهم باشد.
(۴ (کار ارائه شده باید تا حد امکان چنان باشد که توانایی زندانیان را برای تامین زندگی شرافتمندانه پس از آزادی حفظ یا بیشتر کند.
(۵ (امکان آموزش حرفه ای کارهای مفید، به ویژه برای زندانیان جوان فراهم باشد تا بتوانند از این راه سود ببرند.
(۶ (در چارچوب حدود سازگار با گزینش حرفهای و مناسب با متقضیات مدیریت و انضباط زندان، زندانیان باید قادر باشند نوع کاری را که
مایلند انجام دهند، انتخاب کنند.
٧٢ـ ( ١ (سازماندهی و روشهای کار در زندانها باید تا حد امکان شبیه کار مشابه در خارج از زندان ها باشد تا زندانیان را برای شـرایط
زندگی حرفهای عادی آماده کند.
(٢ (به هر حال منافع زندانیان و آموزش حرفهای آنان نباید دستاویزی برای رسیدن به سود مالی از یک صنعت در زندان باشد .
٧٣ ) ـ ١ (صنایع و مزارع زندان ترجیحا باید به طور مستقیم به وسیله مدیریت زندان، و نه به وسیله مقاطعه کاران خصوصی، اداره شود.
(٢ (هر جا که زندانیان برای انجام کاری استخدام شده باشند که تحت کنترل مدیریت زندان نباشد، زندانیان باید همیشه تحت نظـارت
کارآنان زندان باشند. اگر کار برای ادارات دولتی نباشد، مزدهای عادی کامل برای چنین کاری، باتوجه به محصول کار زنـدانیان بایـد بـه
وسیله اشخاصی که کار برای آنان انجام میشود، به مدیریت زندان پرداخت شود .
٧۴ـ ( ١ (اقدامات احتیاطی مشابه آنچه که برای محافظت از امنیت و سلامتی کارآنان آزاد انجام میشود باید در زندانها به عمل آید.
(٢ (برای بیمه و پرداخت خسارت به زندانیان در برابر صد مات صنعتی، از جمله بیماریهای ناشی از کار، براساس شرایط برابر با آنچه
قانون برای کارآنان آزاد در نظر گرفته، باید اقدام شود .
٧۵ـ ( ١ (حداکثر ساعات کار روزانه و هفتگی زندانیان باید به وسیله قانون یا براساس مقررات مدیریت زندان، با در نظر گرفتن مقـررات و
عرف محلی در مورد استخدام کارآنان آزاد، تعیین شود.
(٢ (باید یک روز برای استراحت در هفته و زمان کافی برای آموزش و سایر فعالیـتهـایی کـه انجـام آنهـا بـه عنـوان بخشـی از مـداوا و
بازپروری زندانیان لازم است، در نظر گرفته شود .
٧۶ـ (١ (باید روشی برای پرداخت منصفانه مزدکار زندانیان وجود داشته باشد.
(٢ (براساس این روش زندانیان باید اجازه داشته باشند حداقل بخشی از درآمدهای خود را بـرای تهیـه کالاهـای مجـاز بـرای اسـتفاده
خود صرف کنند و بخشی از درآمدشان را برای خانواده خود بفرستند.
(٣ (در این روش باید پیش بینی شود بخشی از درآمدها به وسیله مدیریت زندان در صـندوق پـس انـداز حفـظ شـود تـا هنگـام آزادی در
اختیار زندانی گذاشته شود
آموزش و تفریح
٧٧ـ (١ (برای آموزش بیشتر همه زندانیانی که قادرند از آموزش سود برند، از جملـه آمـوزش دینـی در کشـورهاییکـه ایـن کـار امکـان
دارد، باید پیشبینیهای لازم انجام شود. آموزش بیسوادان و زندانیان جوان باید اجباری باشد و مدیریت زندان توجه ویژه بـه آن مبـذول
کند.
(٢ (تا آنجاکه عملی باشد، نظام آموزش زندانیان باید با نظـام آموزشـی کشـور یکسـان باشـد تـا زنـدانیان بتواننـد پـس از آزادی بـدون
دشواری به آموزش خود ادامه دهند .
٧٨ـ امکان انجام فعالیتهای تفریحی و فرهنگی باید در همه زندانها برای کمک به بهداشت روانی و جسمی زندانیان فراهم شود .
روابط اجتماعی و مراقبتهای بعد از آزادی
٧٩ـ برای حفظ و بهبود روابط مطلوب بین زندانی و خانواده اش که به نفع دو طرف باشد باید توجه ویژه مبذول شود .
٨٠ ـ از ابتدای محکوم شدن زندانی ملاحظاتی را باید برای آینده او پـس از آزادی در نظـر داشـت و او را تشـویق و یـاری کـرد تـا چنـین
روابطی را با اشخاص یا سازمانهای خارج از زندان حفظ یا برقرار کند تا بهتـرین منـافع خـانواده او و بـازپروری اجتمـاعی خـود او تـامین
شود .
٨١ ـ (١ (سرویسها و سازمانها، اعم از دولتی یا غیردولتی، که به زندانیان آزاد شده کمک می کنند تا خود را دوباره در اجتماع تثبیـت
کنند، تا آنجا که ممکن و ضروری است، باید اطمینان حاصل کنند اسناد و اوراق شناسایی کافی در اختیار زندانیان آزاد شده قـرار داده
شود، خانه و کار مناسب داشته باشند، با توجه به شرایط آب و هوا و فصل، لباس کافی و مناسب داشته باشند، و از امکانـات کـافی
برای رسیدن به مقصد خود و ادامه حیات در دوره بلافاصله پس از آزادی برخوردار باشند.
(٢ (نمایندگان مجاز چنین سازمانهایی باید دسترسی لازم به زندان و زندانیان داشـته باشـند و از شـروع محکومیـت زنـدانی در مـورد
آینده او مورد مشورت قرار گیرند.
(٣ (بهتر است فعالیتهای چنین سازمانهایی تا حد امکان متمرکز یـا هماهنـگ شـده باشـد تـا بهتـرین اسـتفاده از تـلاش هـای آنهـا
تضمین شود.
ب ـ زندانیان دیوانه و از نظر روانی غیرطبیعی
٨٢ ـ ( ١ (اشخاص دیوانه نباید در زندان نگهداری شوند و باید ترتیب انتقال هر چه سریعتر آنان به موسسات روانی داده شود.
(٢ (زندانیان دیگری که از سایر بیماریها یا اختلالات روانی رنج میبرند باید در موسسات تخصصی تحت مدیریت کادر پزشکی معاینـه
و مداوا شوند.
(٣ (چنین بیمارانی در طول اقامت در زندان باید تحت نظارت ویژه پزشک باشند.
(۴ (سرویس پزشکی یا روانپزشکی زندان باید امکان مداوای روانی کلیه زنـدانیان دیگـری را که نیـاز بـه چنـین درمـانی دارنـد، فـراهم
سازد .
٨٣ (بهتر است، با همکاری سازمانهای مربوطه، برای تضمین تداوم مداوای روانی زندانی پس از آزادی و ارائه مراقبتهای اجتمـاعی
ـ روانی پس از آزادی، در صورت لزوم اقداماتی انجام شود
ج ـ زندانیان تحت بازداشت یا در انتظار محاکمه
٨۴ ـ (١ (در این متن از این به بعد به اشخاصی که به دلیل اتهام کیفری دستگیر یـا زنـدانی شـده انـد، و در بازداشـت پلـیس یـا زنـدان
هستند اما هنوز محاآمه و محکوم نشده اند به عنوان «زندانیان محاکمه نشده» اشاره خواهد شد.
(٢ (اصل براین است که زندانیان محاکمه نشده بیگناه هستند و با آنان باید به عنوان افراد بیگناه رفتار شود.
(٣ (این زندانیان، بدون تغییر در مقررات حقوقی مربوط به محافظت از آزادی فردی یا تجـویز رعایـت ایـن رونـد در قبـال زنـدانیان محاکمـه
نشده، باید ازشرایطی ویژه برخوردار شوند که در مقررات زیر فقط الزامات اساسی آن توصیف شده است .
٨۵ ـ (١ (زندانیان محاکمه نشده باید جدا از زندانیان محکوم شده نگهداری شوند.
(٢ (زندانیان محاکمه نشده جوان باید جدا از زندانیان بزرگسال و در اصل در زندانهای جدا نگهداری شوند .
٨۶ ـ زندانیان محاکمه نشده باید به تنهایی در اتاقهای جدا، با رعایت رسوم متفاوت محلی با توجه به آب و هوا بخوابند.
٨٧ ـ در چارچوب محدودیتهای منطبق با نظم مطلوب زندان، زندانیان محاکمه نشده، اگر بخواهند، میتواننـد غـذای خـود را بـا هزینـه
خود، یا از طریق مدیریت زندان یا به وسیله خانواده یا دوستان خود از خارج از زندان تهیه کنند. در غیـر ایـن صـورت مـدیریت زنـدان بایـد
غذای آنان را تامین کند .
٨٨ ـ (١ (زندانی محاکمه نشده باید اجازه داشته باشد لباس شخصی خود را، اگر تمیز و مناسب باشد، برتن کند.
(٢ (اگر لباس زندان را بپوشد، لباس باید متفاوت با لباس زندانیان محکوم شده باشد .
٨٩ ـ به زندانی محاکمه نشده باید همیشه امکان کار کردن پیشنهاد داده شود، اما نباید مجبور بـه کـار کردن باشـد. اگـرکـار کردن را
انتخاب کند، باید برای کارش مزد بگیرد .
٩٠ـ زندانی محاکمه نشده باید اجازه داشته باشد با هزینه خود یا هزینه شخص ثالث کتاب، روزنامه، متون مکتوب دیگر و سایر وسایل
سرگرمی که با مصالح اجرای عدالت و امنیت و نظم مطلوب زندان سازکار باشد، تهیه کند .
٩١ـ زندانی محاکمه نشده حـق دارد درصـورت لـزوم و بـه شـرط داشـتن توانـایی پرداخـت هزینـه هـا مـورد معاینـه و مـداوای پزشـک یـا
دندانپزشک خاص خود قرار گیرد.
٩٢ـ به زندانی محاکمه نشده باید اجازه داده شود بازداشت خود را بلافاصله به خانواده خود اطلاع دهد و کلیه تسهیلات معقـول بـرای
ارتباط با خانواده و دوستانش،و برای پذیرفتن آنان در زندان، فقـط مشـروط بـه رعایـت محـدودیتهـا و نظـارت لازم بـرای مصـالح اجـرای
عدالت و امنیت و نظم مطلوب زندان، به او داده شود .
٩٣ـ زندانی محاکمه نشده باید اجازه داشته باشد برای دفاع از خود متقاضی کمک حقوقی رایگان، از هـر جـا کـه چنـین کمکـی وجـود
داشته باشد، شود، و مشاور حقوقی او به منظور دفاع از وی و تهیه و ارائه دستورالعملهای محرمانه به او با وی دیدار کند. برای ایـن
نیات،اگر بخواهد باید وسایل برای نوشتن در اختیارش گذاشته شود. گفتگو بـین زنـدانی و مشـاور حقـوقی او بایـد در معـرض دیـد یـک
مامور پلیس یا زندان، اما نه در حوزه شنوایی آنان، انجام شود
دـ زندانیان مدنی
٩۴ـ درکشورهایی که قانون، زندانی کردن اشخاص را برای بدهی، یا با دستور دادگاه براساس اقامه دعوی غیرجنایی مجاز می دانـد،
اشخاصیکه به این دلایل زندانی میشوند، نباید تحت هیچ محدودیت یا شدت عمل بیشتر از آنچه که برای تضمین بازداشـت امـن و
نظم سودمند لازم است، قرار گیرند. رفتار با آنان نباید نامناسبتر از رفتار با زندانیان محاکمه نشده باشد، جز این که آنان ممکن است
احتمالا ملزم به کار کردن باشند .
هـ اشخاصی که بدون اتهام توقیف یا زندانی شده اند
٩۵ـ بدون تاثیربرمفاد ماده ٩ » میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی» به اشخاصی که بدون اتهام ،توقیف یا زندانی شده انـد بایـد
همان حمایتی اعطا شود که تحت قسمت اول و قسمت دوم بخش ج اعطا شده است. مفـاد مربوطـه قسـمت دوم، بخـش الـف، نیـز
باید هرجا که استفاده از آنها ممکن است موجب نفع این گروه ویژه از افراد تحت بازداشت شود، به اجرا درآید مشروط بر این کـه هـیچ
اقدامی به نشانی این که بازآموزی یا بازپروری به هیچ وجه بـرای اشخاصـی کـه بـه هـیچ خـلاف جنـایی محکـوم نشـدهانـد، مناسـب
نیست، به عمل نیاید
