قبل از امضاء این پروتکل تنهـا مقـررات قابـل اعمـال در خصـوص مخاصـمات مسـلحانه غیـربین المللی ـ مـاده ٣ مشـترک درکنوانسـیون هـای
چهارگانه ژنو ١٩۴٩ است. بعداً اثبات گردید که این ماده با نقطه نظرات عملی وکاربردی در خصوص %٨٠ از قربانیان مخاصـات مسـلحانه کـه از
سال ١٩۴۵ قربانی مخاصمات مسلحانه غیربین المللی شده و آن مخاصمات اغلب به طرز خشن تر و و حشیا نه تری از جنگهای بین المللـی رخ
داده بودند نامتناسب است. هدف از پروتکل حاضر گسترش قواعد اساسی حقوق حاکم بر مخاصات مسلحانه به جنـگ هـای داخلـی اسـت و
ترس از این که پروتکل ممکن است حاکمیت ملی را تحت تاثیر قرار دهد و مانع از برقراری حقوق و تکـالیف درون مـرزی دولـتهـا در ایـن رابطـه
گردد وا ینکه ممکن است به عنوان تو جیهی برای مداخله خارجی به آ ن استناد گردد، منجر به این تصـمیم گیـری شـد کـه در نشسـت چهـار
کنفرانس دیپلما تیک این پروتکل ساده و خلاصه شود. به جای ۴٧ ماده پیشنهادی کمیته بین المللی صلیب سرخ کنفرانس فقط ٢٨ ماده را بـه
امضاء رساند. به هر حال محتوای اساسی این پیش نویس ابقاء گر دید . بخثی از روشها و شیوههای جنگی حذف شدند، لیکن اصول اساسی
آن در ماده ۴ یافت ی شود (ضمانت اجراهای اساسی). مقررات راجع به فعالیت سازمانهای بی طرف بشردوستانه بـا الـزام کمتـری از آنچـه
که اساساً پیش بینی می گردید، پذیرفته شد. تعر یف مضیق قلمرو مادی اجرا در ماده ١ این اثر را خواهد داشت که پروتکل دوم نسبت به مـاده
٣ مشترک میان کنوانسیونهای ١٩۴٩ در سطح محدودتر درگیریها ی داخلی قابل اجرا خواهد بـود. ایـن پروتکـل از هفـتم دسـامبر ١٩٧٨ لازم
الاجرا خواهد بود
فهرست موضوعات شماره مواد
شگفتار
بخش ١
قلمرو این پروتکل
قلمرو مادی اجرا ١
قلمرو شخصی اجرا ٢
عدم مداخله ٣
بخش ٢
برخورد انسانی
ضمانت اجرای اساسی ۴
اشخاصی که آزادی آنها محدود شده است ۵
تعیب های کیفری ۶
بخش ٣
مجروحین ، بیماران و غریقان
حمایت و مراقبت ٧
جستجو ٨
حمایت از پرسنل پزشکی و مذهبی ٩
حمایت کلی از وظایف پزشکی ١٠
حمایت از واحدها و وسایل نقلیه پزشکی ١١
علامت مشخصه ١٢
بخش ۴
جمعیت غیر نظامی
حمایت از جمعیت غیر نظامی ١٣
حمایت از اشیاء ضروری برای بقای جمعیت غیر نظامی ١۴
حمایت ازکارخانه ها و تاسیسات حاوی انرژی خطرناک ١۵
حما تی از اشیاء فرهنگی واماکن عبادت ١۶
منع کوچ اجباری غیر نظامیان ١٧
جمعیت ها و فعالیت های اداری ١٨
بخش ۵
مقررات نهایی
انتشار ١٩
امضاء ٢٠
تصویب ٢١
الحاق ٢٢
لازمالاجراشدن ٢٣
اصلاح ٢۴
یا ایرادگیر ی ٢۵
اخطارها ٢۶
ثبت ٢٧
متون اصلی ٢٨
پیش گفتار
طرفین معظم متعاهدین،
با یا دآوری ا ین که اصول بشردوستانه محترم شمرده شده در ماد ه ۳ مشترک کنوانسیوهای ١٢ اوت ١٩۴٩ ژنـو مبنـای احتـرام بـه شـخص
آنان در مخاصمات مسلحانه بدون یک ویژگی بین المللی را تشکیل می دهد، و نیز با ادآوری ا نکـه اسـناد بین المللی مربـوط بـه حقوق بشـر
حمایت اساسی از فرد انسان ارا ئه می دهند، و نیز با تأ کید بر نیاز به تضمین یک حما یت برا ی قربانیان مخاصمات مسلحانه مذکور، و با یادآوری
اینکه در مواردی که قواعد حقوقی لازمالاجرا نیست فرد انسانی تحت حمایت اصول انسانیت و حکم وجدان عمومی قرار می گیرد
به شرح ذیل توافق نمودند
بخش ١
قلمرو این پروتکل
ماده ١ قلمرو مادی اجراء:
١ این پروتکل که در راستای توسعه و تکمیل ماده ٣ مشترک کنوانسیون های ١٢ اوت ١٩۴٩ ژنو است، بدون تغییر واصلاح شرایط کاربردی
موجود باید نسبت به کلیه مخاصمات مسلحانه ای اعمال گردد که مشمول ماده ١ از پروتکل الحاقی به کنوانسیون های ژنو ١٢ آکوست ١٩۴٩
مربوط به حمایت از قربانیان مخاصمات مسلحانه بین المللی و (پروتکل اول)، نمی گردد و در حوزه سرزمینی یکی از اعضای معظم این قرارداد و
بین نیروهای مسلح آن کشور و قوای مسلح مخالف یا دیگر گروه های سازمان یافته مسلح و تحت یک فرمانده ی مسئول رخ دهدکه آنچنان
کنترلی بر بخشی از سرزمین کشور مذکور دارند که آن ها را قادر می سازد که عملیات نظامی را برای اجرای این پروتکل به صورت مجتمع و
کنترل شده انجام دهند.
٢ این پروتکل نباید درخصوص موقعیت های آشوب و بحران داخلی همانند شورش ها، اعمال تعرض آمیز انفرادی و پراکنده و دیگر اعمالی با
ماهیت مشابه که در حد مخاصمات مسلحانه نمی باشد، اعمال گردد.
ماده ٢ قلمرو شخصی اجراء
١ این پروتکل باید بدون هیچ گونه تبعیض ناروا که مبتنی بر نژاد، رنگ، جنس، زبان، مذهب یا عقیده، دیدگاه سیاسی و غیرسیاسی،
مبانی ملی یا اجتماعی، تمول یا وضعیت های دیگر یا هر معیار مشابه دیگری (که از این به بعد با عنوان تبعیض ناروا اطلاق خواهد شد )
نسبت به کلیه افرادی که از یک جنگ مسلحانه تعریف شده در ماده ١ متاثر شده باشند اعمال گردد.
٢ در پایان جنگ مسلحانه، همه افرادی که از آزادی شان محروم شد ه اند یا آزادی های آن ها به دلایل ناشی از جنگ مذکور محدود شده
همین طورکسانی که بعد از جنگ به همان دلایل از آزادی محروم شده یا آزادی شان محدود شده است باید تا پایان محرومیت یا تضییق آزادی
از حمایت های مندرج در مواد ۵ و ۶ این پروتکل برخوردار باشند.
ماده ٣ عدم مداخله
١ هیچ یک از مواد این پروتکل نباید به منظور تاثیر گذاشتن بر حاکمیت یک دولت یا مسئولیت یک حکومت به هر روش ولو قانو نی بر ای
حفظ یا اعاده مجدد قانون یا برای دفاع از وحدت ملی یا تمامیت ارضی آن دولت مورد استناد قرار گیرد.
٢ هیچ یک از مواد این پروتکل نباید به عنوان توجیهی برای مداخله مستقیم یا غیرمستقیم به هر دلیلی که باشد در مخاصمه مسلحانه یا
در امور داخلی طرفین معظم متعاهد که در سرزمین آن ها مخاصمات مسلحانه رخ داده مورد استناد قرار گیرد
بخش ٢
برخورد انسانی
ماده ۴ ضمانت اجراهای اساسی
١ همه افرادی که در درگیری ها شرکت مستقیم نداشته یا شرکت آن ها در درگیری خاتمه یافته چه آزادی شان محدود شده یا نشده
باشد استحقاق دارند که شخصیت، عقاید و اعمال مذهبی آن ها محترم شمرده شده وآنها باید در همه اوضاع و احوال از برخورد انسا نی
بدون هیچ گونه تبعیض ناروا بهره مند باشند. همچنین ممنوع است که حکم داده شود که هیچ کس نباید زنده باقی بماند.
٢ بدون هیچ گونه خدشه ای نسبت به اصول کلی پیش گفته شده اعمال ذیل علیه افرادی که در پاراگراف ١ به آ نها تصریح شده در هر
زمان و هر مکان که باشد ممنوع است و باید ممنوع باقی بماند: الف) تعرض به زندگی، سلامت و موجودیت جسمی و روحی اشخاص به
ویژه قتل عمد و برخورد خشونت آمیز همانند شکنجه، قطع عضو یا هر نوع مجازات جسمی
ب) مجازات های دسته جمعی
ج) گروگانگیری
د) اعمال تروریستی
ه ( هتک حرمت به شان انسانی، به ویژه تحقیر کردن، خفیف کردن، زنای به عنف، فحشای اجباری و هر نوع تعرض بی شرمانه
و) بردگی و تجارت برده در هر نوع آن
ز) عادت
ح) تهدید به ارتکاب هر یک از اعمال پیش گفته
٣ کودکان باید تحت مراقبت وکمک های که برای آ نها لازم است به ویژه موارد ذیل قرار گیرند:
الف) آن ها باید تحت تعلیم و تربیت مشتمل بر تعلیم و تربیت مذهبی و اخلاق ی به صور تی که والدین آن ها آروز داشته اند، و د ر صورت
فقدان والدین کسانی که مسئول مواظبت از آ نها هستند آرزو داشته اند قرار بگیرند.
ب) همه مراحل متناسب برای تسهیل ییوستن خانواده هایی که موقتاً از هم جدا شده اند باید معمول گردد.
ج) کودکانی که به سن ١۵ سال نرسیده اند نه مجاز است که به استخد ام نیروها یا گروه های مسلح درآیند و نه مجاز است که در
منازعات شرکت نمایند.
د) حمایت ویژه ای که به موجب این ماده برای اطفال زیر ١۵ سال در نظر گرفته شده باید حتی در صورتی که آن ها علی رغم پار اگراف فو ق
(ج) در جنگ شرکت مستقیم نموده و اسیر شده اند قابل اجرا باقی بماند.
ه ( اگر ضرورت داشته باشد اقداماتی به عمل خواهد آمد و تا آنجا که ممکن است با رضایت والدین یا اشخاصی که به موجب قانون یا
عرف اصولاً مسئول مراقبت از اطفال هستند، اطفال به طور موقت از منطقه جنگی به مناطق امنتر در داخل کشور انتقال یافته تضمین شود
که آ نها توسط افرادی که مسؤول حفظ سلامتی و تندرستی آ نها هستند همراهی شوند.
ماده ۵ اشخاصی که آزادی شان محدود شده است
١ علاو ه بر مقررات ماده ۴، مقررات ذیل باید به عنوان حداقل الزامات نسبت به اشخاصی که به دلایل مربوط به جنگ مسلحانه از آزادی
محروم شده اند اعم از اینکه بازداشت یا زندانی شده باشند اعمال گردد.
الف) با مجروحین و بیماران باید مطابق ماده ٧ رفتار شود.
ب) برای اشخاص مورد اشاره در این پاراگراف باید در حد معمول جمعیت غیرنظامی منطقه غذ ا و آب آشامیدنی مهیا شود و نگهدار ی و
مراقبت های لازم در خصوص سلامتی و بهداشت و حمایت از سختی آب و هوا و خطرات ناشی از جنگ مسلحانه برایشان معمول گردد.
ج) آ نها باید مجاز به دریافت و بهره مندی از آسایش فردی و جمعی باشند.
د) آن ها باید مجاز به انجام اعمال مذهبی خود بوده و در صورتی که درخواست نموده و امکان پذیر هم باشد کمک و مساعدت معنو ی و
روحانی از افرادی همانند کشیش و روحانی درخصوص اجرای تکالیف مذهبی دریافت دارند.
ه ( آ نها باید اگر شرایط کار فراهم باشد از شرایط کار و تامینات مشابه جمعیت غیرنظامی محل برخوردار شوند.
٢ افرادی که مسئول بازداشت و زندانی کردن افراد مذکور در پاراگراف هستند در حدود صلاحیتشان باید مقررات ذ یل در خصوص افر اد
مأمور را محترم بشمارند.
الف) به جز وقتی که زنان و مردان یک خانواد ه با همدیگر هستند زن ها باید در بخش های جدا از مردها نگهداری شوند و باید تحت نظارت
مستقیم زنان باشند.
ب) آن ها باید مجاز باشند که نامه وکارت ارسال و دریافت نمایند. تعداد آن ها ممکن است در صورت ضرورت به وسیله مقامات صالح محدود
دارد.
ج) مکان های زندان و بازداشت نباید نزدیک منطقه جنگی واقع شوند.
اشخاص مامور در پاراگراف اول، قتی که مکان هایی که در آ نها بازداشت یا زندا نی شد ه اند به طور خاصی در معرض خطر ناشی از
مخاصمات مسلحانه قرار گیرد بایستی از این مکان ها تخلیه شوند، اگر که تخلیه آن ها بتواند در شرایطی امن انجام شود.
د) آ نها باید از رسیدگ یهای پزشکی برخوردار باشند.
ه ( سلامت و تمامیت جسمی و روحی آن ها نباید به وسیله هیچ فعل یا ترک فعل ناموجه در معرض خطر قرار گیرد همینطور ممنوع
است که اشخاص مذکور در این ماده تحت روش های درمانی قرار گیرند که وضعیت تندرستی این اشخاص آن را ایجاب نمی کند و منطبق با
استانداردهای کلی پزشکی که بر اشخاص آزاد در اوضاع و احوال پزشکی مشابه اعمال می شود نمی باشد.
٣ با افراد غیر مشمول پاراگراف ١ که به هر دلیل و به خاطر جنگ مسلحانه آزادی آن ها محدود شده است باید رفتار انسا نی منطبق با
ماده ۴ و بندهای الف، ج و د پاراگراف ١ و بند ب پارگراف ٢ معمول گردد.
۴ اگر تصمیم به آزادی اشخاص محروم از آزادی گرفته شود تسهیلات ضروری تضمین سلامت آن ها به وسیله کسانی که مبادرت به این
کار می کنند باید اعمال شود.
ماده ۶ تعقیبهای کیفری
١ این ماده نسبت دادرسی و مجازات جرایم مربوط به مخاصمات مسلحانه اعمال می گردد.
٢ هیچ حکمی نباید صادر شود و هیچ مجازاتی نسبت به شخصی که مجرم شناخته شده نباید اجرا شود مگر بر اساس حکم محکومیت
اعلام شده به وسیله دادگاهی که تضمینات اساسی در استقلال و بی طرفی ارائه نماید به ویژه:
الف) باید بدون درنگ روشی اتخاذ شود تا متهم از جزئیات جرم انتسابی مطلع شود و قبل و در خلال دادرسی از همه حقوق ضرو ر ی و
روش های دفاع برخوردار گردد.
ب) هیچ کس نباید به اتهام ارتکاب جرم مجازات شود مگر بر اساس مسئولیت فردی کیفری.
ج) هیچ کس نباید به اتهام ارتکاب یک بزه کیفر ی در خصوص فعل یا ترک فعلی که قانو نا در زمان رخ دادن آن جر م نمی باشد مجرم
شناخته شود و نباید مجازاتی سنگین تر از آنچه که در زمان ارتکاب جرم قابل اعمال می باشد بر و ی تحمیل شود . اگر بعد از ارتکاب جر م
مقررات قانونی در خصوص وضع مجازات سبک تر وضع گردد مرتکب باید از مزایای قانون لاحق بهره مند شود.
د) هرکس که متهم به ارتکاب جرمی شود بی گناه فرض می شود مگر این که جرم او طبق قانون اثبات شود.
ه ( هرکس که متهم به ارتکاب جرمی شده باشد حق دادرسی حضوری را خواهد داشت.
و) هیچ کس نباید وادار به شهادت دادن علیه کسی یا اقرار علیه خود گردد.
٣ به شخصی که محکوم شده باشد بایستی مشورت های قضایی لازم در خصوص محکومیت و نیز روش های جبران کننده و مرور زما نی
که نسبت به او می تواند اجرا شود داده شود.
۴ مجازات اعدام نباید نسبت به اشخاصی که در زمان ارتکاب جرم کمتر از ١٨ سال دارند و زنان باردار یا مادران اطفال کوچک انشاء شود.
۵ در پایان جنگ اولیای امور باید در گسترده ترین حد ممکن سعی در عفو عمو می کسا نی بنمایند که در مخاصما ت مسلحانه شرکت
کرده اند یا به دلیل جنگ از آزادی شان محروم شده اند اعم از اینکه بازداشت یا زندانی شده باشند.
بخش ٣
مجروحین، بیماران و غریقان
ماده ٧ حمایت و مراقبت
١ همه مجروحین، بیماران و غریقان اعم از این که در جنگ مسلحانه شرکت داشته یا نداشته اند باید مورد حمایت و مواظبت قرار گیرند.
٢ در همه اوضاع و احوال باید با آنها برخورد انسانی معمول و در گسترده ترین شکل و با کمترین تأخیر ممکن از حمایت و مراقبت پزشکی
مناسب با شرایط و شأن آن ها بهره مند شوند. نباید در میان آ نها هیچ گونه تبعیض در هر زمینه ای غیر از اولویت های پزشکی صورت گیرد.
ماده ٨ جستجو
هر زمان که اوضاع و احوال اجازه دهد به ویژه بعد از یک درگیری باید بدون فوت وقت اقدامات لازم بر ای جستجو و جمع آوری مجرو حین،
بیماران و غریقان، حمایت از آن ها در مقابل چپاول و بدرفتاری تأمین مراقبت مناسب از آ نها و نیز جستجوی اجساد، ممانعت از چپاول آ نها و
تدفین محترمانه آ نها انجام شود.
ما ده ٩ حمایت از پرسنل پزشکی و مذهبی
١ پرسنل پزشکی و مذهبی باید مورد احترام و حمایت قرار گرفته و به آن ها همه نوع امکانات و کمکهای ممکن در خصوص اجر ای
وظایفشان داده شود..
٢ پرسنل پزشکی در اجرای وظایفشان نباید مجبور به اولویت دادن به افراد به خصوصی به غیر از اولویت های پزشکی شوند.
ماده ١٠ حمایت کلی از وظایف پزشکی
١ تحت هیچ شرایطی هیچ شخصی نباید به خاطر انجام فعالیت های پزشکی متناسب با معیارهای اخلاق پزشکی صرف نظر از اینکه چه
شخصی مورد مداوا قرار می گیرد، مجازات شود. ١
٢ افرادی که در فعالیت های پزشکی درگیر هستند نباید مجبور به انجام اعمال معین یاکارهای مغایر با وظیفه شان شوند و نیز نباید مجبور
به خودداری از انجام اعمالی شوند که توسط قواعد اخلاق پزشکی یا دیگر مقررات مخصوص مجروحین و بیماران یا مقررات این پروتکل مقرر
شده اند.
٣ تعهدات حرفه ای افراد درگیر در فعا لیت های پزشکی در رابطه با اطلاعاتی که آ نها در خصوص مجرو حین و بیماران تحت مواظبتشان
ممکن است داشته باشند طبق قوانین داخلی باید محترم شمرده شود.
۴ طبق قوانین داخلی هیچ شخص درگیر در فعالیت های پزشکی نباید به خاطر اجتناب یا تصور از دادن اطلاعات مربوط به مجرو حین و
بیمارانی که تحت مراقبت وی بوده یا می باشند به هپچ وجه مورد مجازات قرار گیرد.
ماده ١١ حمایت از واحدها و وسایل نقلیه پزشکی
١ واحدها و وسایل نقلیه پزشکی باید در هر زمانی مورد احترام و حمایت قرار گرفته و نباید مورد حمله واقع شوند.
٢ حمایتی که واحدها و وسایل نقلیه پزشکی مستحق آنند نباید متوتف شود مگر اینکه از آن ها برای ارتکاب اعمال خصومت آمیز خارج از
کاربرد انساندوستانه آ نها استفاده شود.
با این حال این حمایت تنها در صورتی ممکن است متوقف شود که از اخطاری که داده شده، یک مدت زمان معقول گذشته باشد و به
چنین اخطاری اعتنا نشده باشد.
ماده ١٢ علامت مشخصه
طبق مجوز مقامات صالحه ذیربه علامت مشخصه صلیب سرخ و هلال احمر و شیر و خورشید سرخ بر زمینه سفید بایستی به وسیله
پرسنل پزشکی و مذهبی و واحدهای پزشکی ابراز شده و بر روی وسایل نقلیه پزشکی نصب گردد. این موارد در هر شر ایطی مورد احترام
بوده و نباید از آ نها سوء استفاده به عمل آید.
بخش ۴
جمعیت غیرنظامی
ماده ١٣ حمایت از جمعیت غیرنظامی
١ جمعیت غیرنظامی و شهروندان عادی باید از حمایت های کلی نسبت به خطرات ناشی از عملی ات نظام ی حمایت شوند . بر ای تأ ثیر
بخشیدن به این حمایت قواعد ذیل تحت هر اوضاع و احرال و شرایطی باید رعایت شوند:
٢ جمعیت غیرنظامی منفرداً و مجتمعاً نباید مورد حمله واقع شوند. اعمال و تهدیدات خشونت آمیزی که هدف اولیه آن ها گسترش ترور و
خشونت در میان جمعیت غیرنظامی است، ممنوع است.
٣ شهروندان باید از حمایتهای پیش بینی شده در این بخش برخوردار شوند مگر در زمانی که نفی مستقیم در منازعه داشته باشد.
ماده ١۴ حمایت از اشیاء ضروری برای بقای جمعیت غیرنظامی
ایجاد قحطی در بین شهروندان به عنوان وسیله رزمی ممنوع است. همین طور حمله کردن، تخریب، جاب هجاکردن یا منتقل کردن بی فایده
اموال ضروری برای بقای جمعیت غیرنظامی همانند مواد غذایی، مناطق کشاورزی مختص تولید مواد خوراکی، محصولات، حیوانات اصلی،
تاسیسات آب آشامیدنی و لوازم کارهای آب رسانی ممنوع است.
ماده ١۵ حمایت از تاسیسات و کارخانه های دارای انرژی خطرناک
کارخانه ها و تاسیسات دارای انرژی های خطرناک همچون سدها و آ ببندها و ایستگاه های تولید انرژ ی هسته ای نباید مورد حمله قرار
گیرد حتی اگر این تأسیسات مورد استفاده نظامی باشد. اگر چنین حمله ای سبب آزادسازی نیروهای خطرناک شده منجر به زیان های متعدد
به جمعیت غیرنظامی گردد مشمول این ممنوعیت خواهد بود.
. ١. براى ملاحظه اعلامیه ایالات متحد ه آمریکا نسبت به این بخش بنگرید به صفحه ٧١٨
ماده ١۶ حمایت از اشیاء فرهنگی و اماکن عبادت
١ انجام هرگونه عملیات بدون هیچ گونه خدشه ای به کنوانسیون مربوط به حمایت از اموال فرهنگی در مخاصمات مسلحانه ١۴ می ٩۵۴
جنگی که آثار تاریخی، کارهای هنری و مکان های عبادت را که مشتمل بر میراث معنو ی یا فرهنگی مر دم باشد مورد هد ف قرار دهد و
استفاده از آن ها در حمایت از مقاصد نظامی ممنوع است.
ماده ١٧ منع کوچ اجباری غیرنظامیان
١ تخلیه جمعیت غیرنظامی نباید به دلیل مخاصمه مسلحانه مورد حکم قرار گیرد مگر اینکه به منظور تا مین امینت آ نها یا به اقتضای
دلایل نظامی باشد. چنین تخلیه های نیز باید بر اساس کلیه تسهیلات ممکن و به ترتیبی که جمعیت غیرنظامی تحت شر ایط رضا یت بخشی
از نظر امنیت جانی، بهداشت و سلامت، ایمنی و تغذیه باشند انجام شود.
٢ شهروندان نباید وادار به ترک سرزمی نشان به دلایل جنگی بشوند.
ماده ١٨ جمعیتها و فعالیت های امدادی
١ جمعیت های امدادی واقع شده در سرزمین طرف های معظم متعاهد همانند سازمان های صلیب سرخ و هلال احمر و شیر و خورشید
سرخ، می توانند به منظور اجرای وظایف اصل یشان در رابطه با قربانیان مخاصمات مسلحانه ارائه خدمات نمایند. جمعیت غیرنظامی میتوانند
حتی به ابتکار خودشان نسبت به جمع آوری و مواظبت از مجروحین، بیماران و غریقان اقدام نمایند.
٢ اگر جمعیت غیرنظامی متحمل مشقات ناروا به سبب فقدان ملزومات اصلی برای بقای خود از قبل مواد غذ ایی و امکانات پزشکی
شوند، عملیات امدادی و کمک رسانی که منحصراً طبیعت بی طرفانه و بشردوستانه داشته باشند و بدون هی چگونه تبعیض ناروا انجام شوند
به شرط رضایت کشور معظم متعاهد مربوطه برای جمعیت غیرنظامی انجام میشود.
بخش ۵
مقررات نهایی
ماده ١٩ انتشار
این پروتکل باید در گسترده ترین حد ممکن منتشر شود.
ماده ٢٠ امضاء
این پروتکل برای امضاء متعاهدین تا ۶ ماه بعد از امضاء نهایی مفتوح بوده و برای یک دوره ١٢ ماهه مفتوح خواهد ماند.
ماد ٢١ تصویب
این پروتکل باید تا آن جاکه ممکن است به تصویب برسد. اسناد تصویب باید نزد شورای فدرال سوئیس به عنوان امین پروتکل نگهدار ی
شود.
ماده ٢٢ الحاق
این پروتکل باید برای الحاق توسط هرکشوری که آن را امضاء نکرده مفتوح باقی بماند. اسناد الحاق باید نزد امین نگهداری شوند.
ما ده ٢٣ لازم الاجرا شدن
١ این پروتکل باید شش ماه پس از تودیع هر یک از دو سند تصویب یا الحاق لازم الاجراکردد.
٢ برای هر طرف این معاهده که از این پس، این معاهده را تصویب نموده یا به آن ملحق می شود، معاهده ظرف ۶ ماه بعد از توزیع اسناد
تصویب یا الحاق توسط چین متعاهدی لازم الاجرا می شود.
ماده ٢۴ اصلاح
هر یک از طرفین معظم متعاهد ممکن است اصلاحاتی را نسبت به این پروتکل پیشنهاد نمایند. متن هر یک از اصلاحات پیشنهادی باید به
امین سپرده شود. امین بعد از مشورت با همه طرفین معظم متعاهد و کمیته بین المللی صلیب سرخ درصورت اقتضاء تصمیم خواهد گرفت که
یک کنفرانس برای رسیدگی به اصلاحیه پیشنهادی برگزار شود.
٢ امین باید همه طرفین معظم متعاهد را به همراه اعضای کنوانسیون ها به این کنفرانس دعوت کند اعم از اینکه این پروتکل را امضاءکرده یا نکرده باشند
ماده ٢۵ ایرادگیری
١ در هر مورد که یکی از طرفین معظم متعاهدین بایستی ایرادی بر این پروتکل واردکند، ایراد تنها تا ۶ ماه بعد از دریافت سند ایراد موثر
واقع می شود. به هر حال اگر در انقضای مدت ۶ ماه دولت ایرادگیرنده در وضعیت مندرج در ماده ١ این پروتکل قرار گیرد اعلام ایراد قبل از پایان
مخاصمه مسلحانه موثر نخواهد بود. با ایران وجود اشخاصی که به دلایل مربوط به مخاصمه از آزادی محروم شده ی ا آزادی آنها محدود شده
باشد تا آزادی نهایی از مقررات این پروتکل بهر ه مند خواهند بود.
٢ ایرادگیری باید به طور کتبی به امین رسماً اعلام شود تا امین هم مورد را به سایر اعضاء منتقل نماید.
ماده ٢۶ اعلام رسمی
امین باید طرفین معظم متعاهد و نیز اعضای معاهدات را اعم از اینکه این پروتکل را امضاء کرده یا نکرده باشند از موارد ذیل مطلع نماید:
الف) امضاء این پروتکل و تودیع آن در نزد امین و تودیع اسناد تصویب و الحاق طبق مواد ٢١ و ٢٢
. ب) تاریخ لازم الاجرا شدن این پروتکل طبق ماده ٢٣
. ج) مکاتبات و بیانیه های واصله طبق ماده ٢۴
ماده ٢٧ ثبت
١ این پروتکل باید بعد از لازم الأجرا شدن توسط امین برای ثبت و انتشار طبق ما د ه ١٠٢ منشور ملل متحد به د بیرخانه سازمان ملل
متحد تحویل داده شود.
٢ امین همچنین باید کلیه تصویب ها و الحاق ها و تأییدهای واصله در رابطه با این پروتکل را به دبیرخانه سازمان ملل متحد اطلاع دهد.
ماده ٢٨ متون اصلی
هر یک از متون اصلی این پروتکل که به زبان عربی، چینی، انگلیسی، فرانسوی، روسی و اسپانیولی می باشد به طور مسا و ی حکم
متن اصلی را داشته و باید نزد امین تودیع و تصویر مصدق آن ها برای همه طرفین کنوانسیون ها فرستاده شود
