الف- آیین‌نامه فوق به شماره ۴۷۴۲/۷- ۹/۷/۱۳۴۷ ابلاغ و در روزنامه رسمی ۶۸۹۲- ۱۸/۷/۱۳۴۷ منتشر شده است. لازم به ذکر است مطابق ماده ۵۲۸ قانون آیین‌دادرسی کیفری مصوب ۴/۱۲/۱۳۹۲، آیین‌نامه اجرایی مربوط به نحوه اداره کانون‌های اصلاح و تربیت و کیفیت اصلاح و تربیت اطفال و نوجوانان در آنجا، طبقه‌بندی اطفال و نوجوانان از حیث جنس، سن، نوع جرایم و امور اجرایی این کانون‌ها و … ظرف شش‌ماه از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این قانون توسط وزارت دادگستری با همکاری سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور تهیه می‌شود و به‌تصویب رییس قوه قضاییه می‌رسد.
ب- نظر ۳۸۹۰/۷- ۷/۸/۱۳۹۰ ا.ح.ق: نظر به اینکه بعد از برقراری حکومت جمهوری اسلامی، قانون یا آیین‌نامه‌ای راجع به «کانون اصلاح و تربیت» به تصویب نرسیده است و در تبصره ۱
ماده ۵- آیین‌نامه نحوه تفکیک و طبقه‌بندی زندانیان(*۱) اشاره به آیین‌نامه اجرایی کانون‌های اصلاح و تربیت شده است به نظر می‌رسد همچنان آیین‌نامه اجرایی سازمان کانون اصلاح و تربیت مصوب ۹/۷/۱۳۴۷ در خصوص این سازمان جاری است.
توجهاً به ماده ۴۹ قانون مجازات اسلامی اطفال در صورت ارتکاب جرم مبری از مسئولیت کیفری هستند و حکم به نگهداری طفل در مراکز اصلاح و تربیت به استناد قسمت اخیر ماده مذکور مجازات محسوب نمی‌شود و چون طفلی که دستور نگهداری وی در مرکز اصلاح و تربیت صادر شده «زندانی» نیست از شمول ماده ۵ آیین‌نامه نحوه تفکیک و طبقه‌بندی زندانیان خارج است و تا مدتی که در حکم دادگاه مشخص شده باید در این مراکز نگهداری شود، اما اگر دادگاه حکم به حبس فرد بالغ زیر ۱۸ سال داده باشد مشمول ماده ۵ آیین‌نامه موصوف است و نهایتاً تا سن ۱۸ سالگی باید در کانون اصلاح و تربیت نگهداری شود و بعد از رسیدن به‌سن ۱۸سالگی طبق بند ب ماده مذکور جزء گروه سنی جوانان بوده و باید جدا از سایر زندانیان نگهداری‌شوند.
*۱- آیین‌نامه فوق در همین مجموعه درج شده است. ـ موادی از قانون مربوط به تشکیل دادگاه اطفال بزهکار مصوب آذر ماه ۱۳۳۸ در همین مجموعه درج شده است.
ماده ۶- قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مصوب ۲۵/۹/۱۳۸۱: کلیه افراد و مؤسسات و مراکزی که به نحوی مسئولیت نگاهداری و سرپرستی کودکان را برعهده دارند مکلفند به محض مشاهده موارد کودک‌آزاری مراتب را جهت پیگرد قانونی مرتکب و اتخاذ تصمیم مقتضی به مقامات صالح قضایی اعلام نمایند تخلف از این تکلیف موجب حبس تا شش‌ماه یا جزای نقدی تا پنج‌میلیون (۰۰۰/۰۰۰/۵) ریال خواهد بود.
ماده ۱۱- در سال ۱۳۵۲ اصلاح و با شماره ۷۴۶۷/۷-۱۵/۱۱/۱۳۵۲ ابلاغ و در روزنامه رسمی ۸۴۶۷-۱۷/۱۱/۱۳۵۲ منتشر شده است. – تبصره فوق در سال ۱۳۵۲ اصلاح و با شماره ۷۴۶۷/۷- ۱۵/۱۱/۱۳۵۲ ابلاغ و در روزنامه رسمی ۸۴۶۷-۱۷/۱۱/۱۳۵۲ منتشر شده است.
ماده ۱۵- در سال۱۳۵۱ اصلاح و با شماره۳۹۶۱/۷- ۲۸/۶/۱۳۵۱ ابلاغ و در روزنامه رسمی۸۰۶۳- ۵/۶/۱۳۵۱ منتشر شده است.
ماده ۱۷- در سال ۱۳۵۴ اصلاح و به شماره ۸۹۲۷/۷- ۲۸/۱۱/۱۳۵۴ ابلاغ و در روزنامه رسمی ۹۰۷۴- ۴/۱۲/۱۳۵۴ منتشر شده است.
تبصره- فوق در سال ۱۳۵۴ اصلاح و به شماره ۸۹۲۷/۷- ۲۸/۱۱/۱۳۵۴ ابلاغ و در روزنامه رسمی ۹۰۷۴- ۴/۱۲/۱۳۵۴ منتشر شده است.
ماده ۱۹- در سال ۱۳۵۱ اصلاح و به شماره ۳۹۶۱/۷- ۲۸/۶/۱۳۵۱ ابلاغ و در روزنامه رسمی ۸۰۶۳- ۵/۶/۱۳۵۱ منتشر شده است.
ماده ۲۰- در سال ۱۳۵۱ اصلاح و به شماره ۳۹۶۱/۷- ۲۸/۶/۱۳۵۱ ابلاغ و در روزنامه رسمی ۸۰۶۳- ۵/۶/۱۳۵۱ منتشر شده است.
– مواد ۲۳ و ۲۴ و تبصره آن در قسمتهای مغایر به موجب ماده ۵۲۵ قانون آیین‌دادرسی کیفری مصوب ۴/۱۲/۱۳۹۲ (لازم‌الاجرا از تاریخ ۱/۴/۱۳۹۴) به‌شرح زیر نسخ شده است:
– کانون‌های اصلاح و تربیت، اماکنی هستند که برای نگهداری و تربیت اطفال و نوجوانان موضوع این قانون توسط سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور، در مراکز استان‌ها و به تناسب نیاز و ضرورت با تشخیص رییس قوه قضاییه در سایر مناطق کشور ایجاد شده‌اند و یا ایجاد می‌شوند.
تبصره- فوق در سال ۱۳۵۴ الحاق و به شماره ۸۹۲۷/۷- ۲۸/۱۱/۱۳۵۴ ابلاغ و در روزنامه رسمی ۹۰۷۴-۴/۱۲/۱۳۵۴ منتشر شده است.
– منظور قانون مربوط به تشکیل دادگاه اطفال بزهکار مصوب آذرماه ۱۳۳۸ می‌باشد که موادی از آن در همین مجموعه درج شده است.
ـ به آیین‌نامه انجمن‌های حمایت زندانیان مصوب ۱۱/۱۲/۱۳۶۰ و اساسنامه انجمن‌های حمایت زندانیان مصوب ۱۱/۱۲/۱۳۶۰ که در همین مجموعه درج شده است مراجعه شود.
ماده ۳۰- در سال ۱۳۵۴ اصلاح و به شماره ۸۹۲۷/۷-۲۸/۱۱/۱۳۵۴ ابلاغ و در روزنامه رسمی ۹۰۷۴-۴/۱۲/۱۳۵۴ منتشر شده است.
آیین‌نامه اجرایی سازمان کانون اصلاح و تربیت مصوب ۹/۷/۱۳۴۷ وزیر دادگستری با اصلاحات و الحاقات بعدی نظر به ماده ۲۹ و در اجرای مواد ۲۴ و ۲۰ و تبصره ماده ۷ و تبصره دوم ماده ۳ قانون مربوط به تشکیل دادگاه اطفال بزهکار آیین نامه اجرایی قانون مذکور در چهار فصل و چهل ماده به‌شرح زیر تصویب می‌گردد:
فصل اول ـ سازمان کانون اصلاح و تربیت
ماده ۱- کانون اصلاح و تربیت مرکزی است که نگاهداری، تهذیب و تربیت اطفالی را که بر حسب مقررات قانون دادگاه اطفال بزهکار مصوب ۱۳۳۸ به آن سپرده می‌شود برعهده خواهد داشت.
ماده ۲- کانون اصلاح و تربیت دارای سه قسمت است:
الف- قسمت نگهداری موقت.
ب – قسمت اصلاح و تربیت.
ج – زندان.
هر یک از قسمتهای مذکور از یکدیگر مجزا بوده و در هر قسمت اطفال برحسب سن با رعایت تبصره ذیل ماده ۲۳ قانون دادگاه اطفال و سابقه ارتکاب جرم و حتی‌الامکان از نظر نوع جرم و درجه تربیت‌پذیری طبقه‌بندی خواهند شد، به‌علاوه قسمتی که دختران در آن نگاهداری می‌شوند از پسران مجزا خواهد بود.
ماده ۳- قسمت نگهداری موقت اختصاص به اطفالی خواهد داشت که از طرف دادگاه هنوز درباره آنها اخذ تصمیم به‌عمل نیامده است. اطفالی که طبق ماده ۲۰ قانون دادگاه اطفال بزهکار به این قسمت از کانون اعزام خواهند شد تا زمانی که اعلام رفع توقیف از طرف دادگاه به‌عمل نیامده است در آنجا خواهند ماند. در مورد اطفالی که دادگاه برای جلوگیری از تبانی و یا سایر جهات قانونی نگهداری انفرادی آنها را لازم می‌داند در این قسمت تا دستور ثانوی دادگاه به‌طور انفرادی نگهداری خواهند شد.
ماده ۴- در مدت توقف طفل در قسمت نگاهداری موقت از نظر اجرای ماده ۷ قانون تشکیل دادگاه اطفال بزهکار به وسیله مددکاران اجتماعی کانون درباره سوابق خانوادگی، اجتماعی و خصوصیات اخلاقی طفل تحقیقات لازم به‌عمل خواهد آمد و از نظر وضع جسمانی، روانی، میزان قوه درسی و استعداد حرفه‌ای به وسیله متخصصین کانون مورد معاینه قرار خواهد گرفت.
مجموعه سوابق جمع‌آوری شده در شورایی با حضور مدیر کانون و متخصصینی که از طفل معاینه به‌عمل آورده‌اند بررسی خواهد شد و گزارش نهایی که متضمن خصوصیات واقعی شخصیت طفل و تدابیر پیشنهادی درباره وی خواهد بود در دو نسخه تنظیم می‌گردد که یک نسخه از آن به دادگاه اطفال ارسال خواهد شد و نسخه دیگر در پرونده وی در کانون باقی خواهد ماند. در این پرونده تصمیمات دادگاه و گزارش‌های واصله مربوط به طفل و نتیجه تحقیقات و معایناتی که از طرف مددکاران اجتماعی و متخصصین تهیه می‌شود نگاهداری خواهد شد پرونده مزبور شامل دو قسمت قضایی و اجتماعی خواهد بود.
ماده ۵- در قسمت اصلاح و تربیت اطفالی نگاهداری خواهند شد که از طرف دادگاه به موجب بند ۲ ماده۱۷ و بند ۳ ماده ۱۸ اعزام شده و یا به موجب ماده ۲۶ قانون ۱۳۳۸ دستور مجدد انتقال آنها به قسمت اصلاح و تربیت داده شده باشد.
ماده ۶- در قسمت زندان اطفالی نگاهداری می‌شوند که از طرف دادگاه طبق بند ۴ ماده۱۸ تصمیم اعزام به آن قسمت درباره آنها اتخاذ شده باشد.
ماده ۷- در هر یک از قسمتهای مذکور در ماده ۲ این آیین‌نامه اطفال برحسب استعداد، سن، درجه معلومات طبق برنامه‌ای که با رعایت مواد ۱۵ و ۱۶ این آیین‌نامه تنظیم می‌شود مورد تعلیم و تربیت قرار خواهند گرفت. برنامه آموزش حرفه‌ای به نحوی باید اجرا شود که حتی‌الامکان خللی به تحصیلات عادی اطفال وارد نیاید.
ماده ۸ـ ترتیب نگاهداری اطفال در قسمت زندان از لحاظ صرف غذا، خواب، تعلیمات اخلاقی و حرفه‌ای به‌طوری است که در قسمت اصلاح و ترتیب به‌عمل می‌آید ولی مدیر کانون می‌تواند برحسب روحیه اطفال و نوع بزه ارتکابی آنان را از لحاظ صرف غذا یا خواب یا تعلیمات اخلاقی و حرفه‌ای و اجرا تدابیر تربیتی به دسته‌هایی تقسیم نموده و معاشرت هر دسته را با دسته دیگر ممنوع بدارد.
ماده ۹ـ روز و ساعت ورود و خروج اطفال در دفتر کانون و پرونده آنها ثبت و منعکس خواهد شد. و در بدو ورود اشیایی را که اطفال همراه خواهند داشت به بایگانی که برای نگاهداری آنها اختصاص داده شده ضمن ثبت مشخصات اشیاء مزبور سپرده و پس از پایان دوره توقف هنگام خروج از کانون به آنها مسترد و یا در مقابل اخذ رسید به والدین آنها داده خواهد شد.
ماده ۱۰ـ اطفالی که به کانون اصلاح و تربیت اعزام می‌شوند موظف هستند که طبق برنامه کانون در هفته ۳۶ ساعت در کلاس‌های درسی یا در کارگاه‌های فنی و حرفه‌ای به تحصیل یا کارآموزی اشتغال داشته باشند و روزی یک ساعت ورزش نمایند.
فصل دوم ـ وظایف مسئولین کانون اصلاح و تربیت
ماده ۱۱ (اصلاحی ۱۳۵۲)- کانون اصلاح و تربیت در هر حوزه دارای یک نفر مدیر و برای هر یک از قسمتهای آموزش، نگاهداری موقت و اصلاح و تربیت و زندان، دارای یک نفر مسئول خواهد بود و تعداد کافی پزشک، روانپزشک، روانشناس متخصص، مددکار اجتماعی، مربی، آموزگار و آموزگار تعلیمات حرفه‌ای، کارمند دفتری، پزشکیار و مراقب تربیتی و انتظامی در اختیار خواهد داشت.
تبصره (اصلاحی ۱۳۵۲)- مدیر مسئول کانون اصلاح و تربیت در صورت نیاز می‌تواند با تصویب وزارت دادگستری تا سه نفر معاون داشته باشد.
ماده ۱۲- مدیر کانون عهده‌دار اداره کلیه امور مربوط به کانون بوده و موظف است تصمیمات دادگاه اطفال را به موقع اجرا گذاشته و نسبت به اجرای برنامه‌های ورزشی، تربیت اخلاقی و آموزش علمی، تعلیم حرفه به اطفال و وضع غذا، بهداشت و خواب آنان مراقبت به‌عمل آورد.
ماده ۱۳- مدیر کانون اصلاح و تربیت موظف است حداقل هر سه ماه یک بار گزارش کاملی از وضع رفتار و اخلاق هر طفل و پیشرفت‌هایی که حاصل کرده است به رییس دادگاهی که طفل را به کانون اعزام داشته است بدهد و رییس دادگاه در صورت تجدیدنظر در تصمیمات قبلی اجرای تصمیمات مجدد دادگاه را به کانون اعلام خواهد داشت.
تبصره – مدیر کانون می‌تواند قبل از مدت مذکور فوق هرگاه تغییرات محسوسی در وضع تربیتی طفل ایجاد شده باشد مراتب را به دادگاه اطفال اعلام نماید.
ماده ۱۴- در مواردی که بر اثر بیماری یا اختلال در وضع مزاجی یا روانی طفل نگاهداری و معالجه وی در کانون اصلاح و تربیت میسر نباشد مدیر کانون مراتب را به قاضی‌دادگاه اطلاع خواهد داد و با موافقت او طفل را به‌یکی از مؤسسات‌پزشکی یا طبی- تربیتی اعزام خواهد داشت مدتی که طفل در آن مؤسسه بستری خواهد بود جزء مدت توقف وی در کانون محسوب خواهد شد.
ماده ۱۵ (اصلاحی ۱۳۵۱)- آموزگاران و مربیان عهده‌دار تدریس، تعلیم، تربیت و تهذیب اخلاقی اطفال هستند و طبق برنامه‌ای که از طرف مدیر کانون با جلب نظر متخصصین مربوط و تأیید اداره خدمات اجتماعی و تصویب وزارت دادگستری تنظیم می‌شود عمل خواهند نمود.
تبصره (الحاقی ۱۳۵۱)- هر مربی، تربیت و راهنمایی یک گروه از اطفال را در کانون برعهده خواهد داشت، و با معاونت و همکاری مراقبین تربیتی و انتظامی نسبت به اصلاح و تهذیب اخلاق آنان اقدام خواهد کرد و مراقبین تربیتی هر گروه موظفند هرگونه تغییر اخلاقی و یا دگرگونی در طرز رفتار اطفال را به اطلاع مربی گروه برسانند.
ماده ۱۶- آموزگاران تعلیمات حرفه‌ای عهده‌دار آموختن حرفه به اطفال و اداره کارگاه‌های کانون بوده و طبق برنامه‌ای که از طرف مدیر کانون به کمک متخصصین و پس از کسب نظر اداره خدمات اجتماعی و تصمیم وزارت دادگستری تهیه می‌شود اقدام خواهند نمود.
ماده ۱۷(اصلاحی ۱۳۵۴)- به‌منظور حفظ نظم، اجرای اقدامات تربیتی، مراقبت و راهنمایی اطفال در کانون اصلاح و تربیت، مامورین مخصوصی به نام مراقب تربیتی و انتظامی در هر یک از قسمتهای کانون انجام وظیفه خواهند کرد. مراقبت انتظامی داخل کانون به‌وسیله مراقبین تربیتی داخلی و مراقبت خارج آن به‌وسیله مراقبین انتظامی خارجی کانون به‌عمل خواهد آمد. مراقبین تربیتی و انتظامی کانون اصلاح و تربیت به دو درجه تقسیم می‌شوند:
– مراقبین تربیتی و انتظامی درجه ۱ که حداقل تحصیلات آنان دارا بودن گواهینامه کامل متوسطه (یا معادل آن) خواهد بود.
– مراقبین تربیتی و انتظامی که از بین دارندگان کارنامه قبولی سوم متوسطه و ششم ابتدایی (یا معادل آنها) انتخاب خواهند شد. دارندگان کارنامه قبولی سوم متوسطه اولویت خواهند داشت. سن مراقبین تربیتی در هر حال در بدو استخدام نباید از بیست سال کمتر باشد به علاوه باید متأهل بوده و از نظر اخلاق و سلامتی جسمانی و روانی صلاحیت آنان محرز شده باشد. برای مراقبت خارجی و حفاظت محوطه داخلی کانون اصلاح و تربیت و بدرقه اطفال و موارد دیگری که ضروری باشد ممکن است از افراد کادر پلیس عمومی استفاده شود که از حیث مسئولیت و انجام وظیفه تابع این آیین‌نامه خواهند بود. کسانی که دوره اختصاصی پلیس اطفال را دیده باشند حق تقدم خواهند داشت.
تبصره (الحاقی ۱۳۵۲ و اصلاحی ۱۳۵۴)- کلیه مراقبین تربیتی و انتظامی موظف هستند که قبل از شروع خدمت در کانون‌های اصلاح و تربیت یک دوره آموزش تخصصی و کارآموزی عملی را که چگونگی آن از طرف وزارت دادگستری تعیین خواهد شد بگذرانند.
ماده ۱۸- از طرف مدیر کانون یک نفر سرپرست برای مراقبین داخلی و یک نفر برای مراقبین خارج کانون تعیین خواهد شد.
تبصره- چنانچه مراقبین خارجی از افراد کادر انتظامی پلیس باشند سرپرست آنها از طرف سازمان انتظامی مربوط تعیین و در اختیار مدیر کانون قرار خواهد گرفت.
ماده ۱۹(اصلاحی ۱۳۵۱)- مراقبین تربیتی و انتظامی باید به‌طور کشیک در تمام شبانه روز اطفال را مورد مراقبت کامل قرار داده و در موقع تغییر پست گزارش اتفاقات و اطلاعات پست خود را از طریق مراقبین ارشد به مسئول قسمت انتظامات بدهند.
ماده ۲۰(اصلاحی ۱۳۵۱)- مراقبین تربیتی و انتظامی و مراقبین تربیتی و انتظامی ارشد موظف هستند که تحت نظارت مسئول قسمت انتظامات وظایف خود را چه از نظر مراقبت قسمتهای مختلف کانون و اجرای برنامه‌های روزانه و چه هنگام بدرقه با نهایت دقت انجام دهند. چنانچه مراقبین در امر محافظت مسامحه کرده و یا وسایل فرار طفلی را به نحوی از انحا فراهم سازند طبق مقررات قانون کیفر همگانی تعقیب و مجازات خواهند شد.
ماده ۲۱- مسئولین تربیتی، مراقبین داخلی، آموزگاران و آموزگاران تعلیمات حرفه‌ای برحسب وظایفی که از نظر تربیت، مراقبت و یا آموزش اطفال برعهده دارند موظفند وضع اخلاق، رفتار، پیشرفت‌های درسی و طرز کار اطفال را در کارگاه‌های کانون به‌طور مرتب یادداشت نموده و چگونگی را لااقل ماهی یک بار طی گزارشی برای مدیر کانون ارسال دارند. گزارش‌ها هر ماه در شورای مذکور در ماده ۴ مورد بررسی قرار خواهد گرفت و چنانچه از نظر اقدامات مراقبتی، تربیتی، علمی یا آموزش فنی و حرفه‌ای تجدیدنظر در وضع هر یک از اطفال لازم باشد نسبت به آنها اخذ تصمیم به‌عمل خواهد آمد.
ماده ۲۲- اطفالی که در کانون اصلاح و تربیت به تحصیل یا کارآموزی اشتغال دارند از طرف مدیر کانون ممکن است جهت شرکت در امتحانات و اخذ گواهینامه رسمی به مراجع مربوط معرفی شوند. تبصره – در گواهینامه این اطفال محل آموزش یا کارآموزی قید نخواهد شد.
ماده ۲۳- نظارت کامل در امور کانون‌های اصلاح و تربیت در کشور از وظایف اداره خدمات اجتماعی وزارت دادگستری و برعهده تشکیلات وابسته به آن خواهد بود.
ماده ۲۴- کانون‌های اصلاح و تربیت موظفند هر شش‌ماه یک بار گزارش کاملی از وضع کانون و اقداماتی که ظرف این مدت به‌عمل آورده‌اند به اداره خدمات اجتماعی ارسال و طرقی را که برای بهبود وضع کانون در نظر دارند پیشنهاد نمایند. گزارش‌های رسیده در شورایی که از این نظر در اداره خدمات اجتماعی تشکیل خواهد گردید مطرح شده و طرقی را که موثر برای بهبود وضع هر یک از کانون‌های تشخیص دهند پس از تصویب وزارت دادگستری برای اجرا ابلاغ خواهند نمود.
تبصره (الحاقی ۱۳۵۴)- اداره خدمات اجتماعی وزارت دادگستری در صورت اقتضا می‌تواند به درخواست والدین یا سرپرست طفل و یا مدیر کانون اصلاح و تربیت با جلب موافقت دادگاه، نسبت به انتقال طفل از کانون اصلاح و تربیت یک شهرستان به کانون محل دیگر اقدام نماید.
فصل سوم ـ مقررات انضباطی، تشویقی و پایان دوره نگاهداری اطفال
ماده ۲۵- اطفالی که مقررات کانون را نقض نمایند و یا برخلاف شرایط انضباطی آن رفتار کنند بر حسب مورد از طرف مدیر کانون مشمول تصمیمات انضباطی زیر خواهند شد. سرزنش و نصیحت توبیخ محرومیت از ملاقات تا ۱۵ روز محرومیت از مکاتبه محرومیت از خرید از ۵ روز تا یک ماه محرومیت از حضور در سینما و تالار سخنرانی نگاهداری انفرادی از ۱ تا ۱۵ روز تقاضای اجرای ماده ۲۶ (قانون ۱۳۳۸) از دادگاه چنانچه اطفال در مدت توقف خود در کانون اصلاح و تربیت مرتکب جرمی شوند فوراً مراتب از طرف مدیر کانون اعلام و در پرونده شخصی وی منعکس خواهد شد.
ماده ۲۶ـ از اطفالی که به کانون اصلاح و تربیت اعزام می‌شوند فقط والدین، خویشان نزدیک، سرپرست قانونی و وکلای اطفال پس از ارائه مدرک شناسایی می‌توانند ملاقات نمایند.
تبصره- مدیر کانون می‌تواند ملاقات کسانی را که از نظر تهذیب و تربیت طفل موثر بداند به‌طور استثنا اجازه دهد و در مواردی که ملاقات بعضی از افراد خانواده طفل را مضر به حال وی تشخیص دهد منع نماید. و در هر حال مراتب در پرونده طفل درج خواهد شد.
ماده ۲۷- مدیر کانون اصلاح و تربیت موظف است که به محض اتمام دوره توقف طفل در کانون نسبت به آزادی وی اقدام نماید و در صورت فوت طفل مراتب را باید فوراً به دادسرا و رییس دادگاهی که او را اعزام داشته است اعلام نماید.
ماده ۲۸- مدیر کانون اصلاح و تربیت موظف است ۱۵ روز قبل از تاریخ مقرر برای آزادی اطفالی که به حکم دادگاه در کانون نگاهداری می‌شوند مراتب را به اطلاع انجمن حمایت زندانیان برساند تا بخش مربوط به اطفال در انجمن مزبور طفل را تحت مراقبت قرار داده و تسهیلات لازم را از نظر وضع شغلی و تحصیلی و استقرار مجدد وی در اجتماع فراهم سازد.
ماده ۲۹- در مورد اطفالی که مدت توقف آنها در قسمت اصلاح و تربیت و یا زندان بیش از شش‌ماه باشد در آخرین ماه توقف چنانچه مدیر کانون رفتار و وضع روحی و اخلاقی طفل را مناسب تشخیص دهد می‌تواند با اطلاع و پس از تأیید قاضی دادگاهی که طفل را به کانون اعزام داشته است موافقت نماید که طفل روزها در خارج نزد کارفرمای مورد اعتماد کار کرده یا در آموزشگاهی که مورد موافقت کانون باشد تحصیل نماید و شب‌ها به کانون مراجعت کند.
تبصره – مدیر کانون در این باره با کارفرمای مربوط قراردادی منعقد خواهد نمود و در نحوه کار، تحصیل و حضور و غیاب اطفال به وسیله مددکاران اجتماعی یا نمایندگانی که از این نظر تعیین می‌شوند نظارت خواهد داشت در صورت نقض مقررات این ماده به وسیله طفل مراتب فوراً جهت اتخاذ تصمیم مجدد به دادگاه مربوط اعلام خواهد شد.
ماده ۳۰ (اصلاحی ۱۳۵۴)- به اطفالی که در تمام مدت توقف در کانون اصلاح و تربیت حسن رفتار نشان داده و کار آنها در کارگاه‌ها رضایت‌بخش باشد به تشخیص مدیر کانون پاداش مناسبی پرداخت خواهد شد به علاوه مدیر کانون اختیار دارد در قبال خدماتی که اطفال با رعایت قانون کار از نظر سن، داوطلبانه در کانون انجام می‌دهند حق‌الزحمه مناسبی پرداخت نماید. هرگونه پرداخت پاداش و حق‌الزحمه به اطفال در دفتر مخصوصی ثبت و در پرونده آنان منعکس خواهد شد.
ماده ۳۱- اطفالی که طبق بند ۴ ماده ۱۸ به زندان کانون اصلاح و تربیت سپرده می‌شوند تا سن ۲۰ سال تمام در آنجا نگاهداری خواهند شد سپس برحسب مورد تا پایان مدت تصمیم دادگاه به قسمتی در کانون که به این دسته از نوجوانان اختصاص داده می‌شود منتقل خواهند گردید.
فصل چهارم ـ مقررات مربوط به مشاورین دادگاه‌های اطفال و مددکاران اجتماعی
ماده ۳۲- حق‌الزحمه هر یک از مشاورین دادگاه برای هر جلسه حضور از سیصد الی پانصد ریال خواهد بود که به تناسب کار از طرف رییس دادگاه اطفال معین می‌شود.
ماده ۳۳ـ چنانچه مشاورین بدون عذر موجه در جلسات دادگاه حاضر نشوند و یا در انجام وظیفه قصور نمایند دادگاه می‌تواند درخواست عزل آنها را از این سمت و تعیین جانشین آنها را بنماید.
– در صورت عزل یا استعفا یا فوت مشاورین جانشین آنها به ترتیب و برای مدت مقرر در قانون انتخاب خواهد شد.
ماده ۳۴ـ اشخاص زیر نمی‌توانند به‌عنوان مشاور انتخاب شوند:
۱ – کسانی که مشهور به فساد اخلاق باشند.
۲ – متجاهرین به استعمال مسکرات و معتادین به مواد افیونی و مخدره.
۳- اشخاصی که دارای سابقه محکومیت به جنحه و جنایت باشند.
۴ – کسانی که سن آنها کمتر از ۳۵ سال باشد.
۵ – کسانی که مجرد باشند.
ماده ۳۵- تحقیقاتی که با توجه به تبصره ذیل ماده ۷ قانون تشکیل دادگاه اطفال بزهکار درباره سوابق طفل به‌عمل خواهد آمد ممکن است به وسیله مددکاران اجتماعی کانون‌های اصلاح و تربیت یا مددکاران اجتماعی که در دادگاه‌های اطفال انجام وظیفه می‌نمایند انجام شود.
ماده ۳۶- مددکاران اجتماعی قبل از ورود به خدمت موظفند سوگند یاد کنند که در انجام وظایفی که برعهده دارند کمال صداقت و امانت را منظور داشته هنگام تحقیقات و در تهیه و تنظیم پرسشنامه‌‌ها هرگز بر خلاف حقیقت و راستی چیزی ننویسند و آنچه را که در حین انجام وظیفه از زندگی خصوصی اشخاص مطلع می‌شوند جز در جهت انجام وظیفه‌ای که برعهده آنها محول شده است تحت هیچ عنوانی در خارج فاش نسازند.
ماده ۳۷- حق‌الزحمه مددکاران اجتماعی درصورتی‌که مستخدم رسمی یا پیمانی باشند طبق مقررات قانون استخدام کشوری خواهد بود و درصورتی‌که خدمت مددکاران مستمر نبوده و اتفاقی باشد برحسب مورد و میزان کاری که انجام می‌دهند دستمزد آنها به‌وسیله رییس دادگاه معین خواهد شد و برای هر مورد بیش از سه هزار ریال نخواهد بود.
ماده ۳۸ـ کارکنان و مسئولین فعلی دارالتأدیب‌‌ها تا زمانی که از طرف وزارت دادگستری وسایل انتخاب و استخدام مدیران، مسئولین، کارمندان دفتری، مربیان، معلمان حرفه‌ای و مراقبین انتظامی کانون‌های اصلاح و تربیت فراهم نشده تحت تعلیمات وزارت دادگستری وظایف خود را انجام خواهند داد.
ماده ۳۹ـ آیین‌نامه مصوب ۲۴/۷/۱۳۴۵ وزیر دادگستری در خصوص اجرای قانون تشکیل دادگاه اطفال بزهکار از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این آیین‌نامه ملغی است. ماده ۴۰ ـ این آیین‌نامه ده روز پس از درج در روزنامه رسمی قابل اجرا خواهد بود.
