با توجه به اینکه به منظور حصول هر چه بیشتر مقاصد میثاق حقوق مدنی و سیاسی (که از این پس میثاق نامیده می‌شود) و اعمال مقررات آن مقتضی است که به کمیته حقوق بشر تشکیل شده طبق مندرجات بخش چهارم میثاق (که از پس کمیته نامیده می‌شود) اختیار داده شود اطلاعیه‌های افرادی را که مدعی هستند قربانی نقض هر یک از حقوق مذکور در میثاق شده‌اند دریافت و بنحو مذکور در این پروتکل مورد رسیدگی قرار دهد.
بقرار ذیل توافق کرده‌اند
ماده ۱
هر کشور طرف میثاق که طرف معاهده این پروتکل می‌شود صلاحیت کمیته را برای دریافت رسیدگی به اطلاعیه‌های افراد تابع صلاحیت خود که مدعی هستند قربانی نقض هر یک از حقوق مذکور در میثاق از طرف آن کشور شده‌اند به رسمیت می‌شناسد. کمیته هیچ اطلاعیه مربوط به یک کشور طرف میثاق را که طرف معاهده این پروتکل نیست نمی‌پذیرد.
ماده ۲
با رعایت مقررات ماده یک افرادی که مدعی هستند هر یک از حقوق آنان که در این میثاق احصاء شده است نقض گردیده و کلیه طرق شکایت موجود طبق قوانین داخلی را طی کرده‌اند می‌توانند یک اطلاعیه کتبی برای رسیدگی به کمیته تقدیم بدارند.
ماده ۳
کمیته هر اطلاعیه تقدیم شده به موجب این پروتکل را که بی نام (بدون امضاء) بوده یا اینکه تقدیم آن را وسیله سوءاستفاده از حق تقدیم چنین اطلاعیه‌هایی تشخیص دهد یا منافی مقررات میثاق باشد غیرقابل قبول (مردود) اعلام می‌کند.
ماده ۴
- با رعایت مقررات ماده ۳ کمیته هر اطلاعیه تقدیم شده به موجب این پروتکل را به اطلاع کشور طرف معاهده این پروتکل که به ادعاء مدعی ناقض هر یک از مقررات میثاق باشد می‌رساند.
- در ظرف شش ماه کشور دریافت کننده اطلاعیه توضیحات یا اظهارات روشن کننده مسئله و تدابیری را که برای علاج وضعیت (۲) ممکن است اتخاذ شده باشد در صورت اتخاذ چنین تدابیری کتباً به کمیته تقدیم می‌دارد.
ماده ۵
- کمیته به اطلاعیه‌های واصل به موجب این پروتکل با توجه به کلیه اطلاعات کتبی که از طرف شاکی و از طرف کشور ذینفع طرف معاهده آن تقدیم شده است رسیدگی می‌کند.
- کمیته به هیچ اطلاعیه واصل از یک فرد رسیدگی نخواهد کرد مگر اینکه اطمینان حاصل کند که:
الف ـ همان موضوع به موجب آئین دادرسی تحقیق یا تصفیه بین‌المللی دیگری تحت رسیدگی نیست.
ب ـ شاکی کلیه طرق شکایت موجود داخلی را طی کرده است. این قاعده در مواردی که طی طرق شکایت به نحو غیرمعقول طولانی باشد مجری نخواهد بود.
- کمیته در موقع رسیدگی به اطلاعیه‌های واصل به موجب این پروتکل جلسات سری تشکیل می‌دهد.
- کمیته نظریات (تشخیص‌های) خود را به کشور ذینفع طرف معاهده پروتکل و فرد شاکی اطلاع می‌دهد.
ماده ۶
کمیته در گزارش سالانه خود که طبق ماده ۴۵ میثاق تنظیم می‌کند خلاصه فعالیتهایی را که به موجب این پروتکل انجام داده است می‌گنجاند.
ماده ۷
تا زمانی که هدفهای قطعنامه ۱۵۱۴ (دوره اجلاسیه پانزدهم) مصوب مجمع عمومی سازمان ملل متحد در تاریخ ۱۵ دسامبر ۱۹۶۰ راجع به اعلامیه اعطای استقلال به سرزمینها و مردم مستعمرات تحقق یابد مقررات این پروتکل حق شکایتی را که به موجب منشور ملل‌متحد و سایر مقاوله نامه‌ها و اسناد بین‌المللی منعقد در تحت لوای سازمان ملل‌متحد یا مؤسسات تخصصی آن باین مردم اعطاء شده به هیچ وجه محدود نمی‌کند.
ماده ۸
- این پروتکل برای امضای هر کشوری که میثاق را امضاء کرده است مفتوح است.
- این پروتکل موکول به تصویب هر کشوری است که میثاق را تصویب کرده یا به آن ملحق شده است. اسناد تصویب نزد دبیرکل سازمان ملل‌متحد تودیع خواهد شد.
- این پروتکل برای الحاق هر کشوری که میثاق را تصویب کرده یا به آن ملحق شده مفتوح است.
- الحاق به وسیله تودیع سند الحاق نزد دبیرکل سازمان ملل متحد به عمل می‌آید.
- دبیرکل سازمان ملل‌متحد کلیه کشورهایی را که این پروتکل را امضاء کرده‌اند یا به آن ملحق شده‌اند از تودیع هر سند تصویب یا الحاق مطلع می‌کند.
ماده ۹
- به شرط لازم‌الاجراء شدن میثاق این پروتکل سه ماه پس از تاریخ تودیع دهمین سند تصویب یا الحاق نزد دبیرکل سازمان ملل‌متحد لازم‌الاجراء خواهد شد.
- برای هر یک از کشورهائی که بعد از تودیع دهمین سند تصویب یا الحاق این پروتکل را تصویب خواهند کرد یا به آن ملحق خواهند شد این پروتکل سه ماه پس از تاریخ تودیع سند تصویب یا الحاق آن کشور لازم‌الاجراء خواهد شد.
ماده ۱۰
مقررات این پروتکل بدون هیچگونه محدودیت یا استثناء به کلیه واحدهای تشکیل دهنده کشورهای متحده (فدرال) شمول خواهد داشت.
ماده ۱۱
- هر کشور طرف معاهد این پروتکل می‌تواند یک اصلاحیه پیشنهاد و متن آنرا نزد دبیرکل سازمان ملل‌متحد تودیع کند. دبیرکل طرح اصلاحیه‌های پیشنهادی را به کشورهای طرف معاهد این پروتکل ارسال می‌دارد و از آنها درخواست می‌نماید به او اطلاع دهند که آیا مایل هستند کنفرانسی از کشورهای طرف معاهد برای بررسی این طرحها و اخذ رأی درباره آنها تشکیل شود. هرگاه اقلاً یک ثلث کشورهای طرف معاهد موافق تشکیل چنین کنفرانسی باشند دبیرکل کنفرانس را زیر لوای سازمان ملل‌متحد تشکیل خواهد داد. هر اصلاحیه که باکثریت آراء کشورهای حاضر و رأی دهنده در کنفرانس پذیرفته شود برای تصویب به مجمع عمومی ملل متحد تقدیم می‌شود.
- اصلاحیه‌ها وقتیکه به تصویب مجمع عمومی ملل‌متحد رسید و با اکثریت دو ثلث از کشورهای طرف معاهد این پروتکل طبق قواعد قانون اساسی هر یک پذیرفته شد لازم‌الاجراء می‌شود.
- وقتیکه این اصلاحیه‌ها لازم‌الاجراء می‌شود برای کشورهائی که آنها را پذیرفته‌اند الزام‌آور خواهد بود. سایر کشورهای طرف معاهد کماکان به مقررات این پروتکل و هر اصلاحیه قبلی که پذیرفته‌اند ملزم خواهند بود.
ماده ۱۲
- هر کشور طرف معاهد می‌تواند هر موقع این پروتکل را از طریق اخطاریه کتبی خطاب به دبیرکل سازمان ملل‌متحد فسخ بکند. این فسخ سه ماه پس از تاریخ وصول اخطاریه به دبیرکل نافذ خواهد شد.
- فسخ به اجرای مقررات این پروتکل در مورد هر اطلاعیه که به موجب ماده ۲ قبل از تاریخ نافذ شدن فسخ تقدیم شده باشد خللی وارد نمی‌کند.
ماده ۱۳
قطع نظر از اطلاعیه‌های پیش‌بینی شده در بند ۵ ماده ۸ این پروتکل دبیرکل سازمان ملل‌متحد کلیه کشورهای مذکور در بند ۱ ماده ۴۸ میثاق را از امور ذیل مطلع خواهد کرد:
الف ـ امضاهای این پروتکل و اسناد تصویب و الحاق تودیع شده طبق ماده ۸٫
ب ـ تاریخی که این پروتکل طبق ماده ۹ لازم‌الاجراء خواهد شد و تاریخی که اصلاحیه‌ها طبق ماده ۱۱ لازم‌الاجراء خواهد شد.
ج ـ فسخ‌هایی که طبق ماده ۱۲ بشود.
ماده ۱۴
- این پروتکل متن‌های چینی ـ انگلیسی ـ فرانسه ـ روسی و اسپانیائی آن دارای اعتبار مساوی است در بایگانی سازمان ملل‌متحد تودیع خواهد شد.
- دبیرکل سازمان ملل‌متحد رونوشت مصدق این پروتکل را به کلیه کشورهای مذکور در ماده ۴۸ میثاق ارسال خواهد داشت.
