قانون الحاق دولت جمهوری اسلامی ایران‌به پروتکل ایمنی زیستی
ماده واحده – به دولت جمهوری اسلامی ایران اجازه داده می‌شود به پروتکل‌ایمنی زیستی ملحق شود و اسناد مربوط را مبادله نماید.
پروتکل ایمنی زیستی کنوانسیون تنوع زیستی
مقدمه :
اعضای پروتکل
که عضو کنوانسیون تنوع زیستی می‌باشند که از این پس «کنوانسیون» نامیده‌می‌شود؛
با توجه به بندهای (۳) و (۴) ماده (۱۹) و بند (ز) ماده (۸) و ماده (۱۷)
کنوانسیون،با عنایت به تصمیم .۵II مورخ ۱۷ نوامبر ۱۹۹۵ (۱۳۷۴٫۸٫۲۶) فراهمایی
اعضای‌کنوانسیون درباره تهیه پروتکل ایمنی زیستی به خصوص درباره نقل و انتقال برون
مرزی‌موجودات زنده تغییر شکل یافته که حاصل فناوری زیستی جدید هستند و ممکن
است‌اثرات زیان‌آوری بر حفظ و استفاده پایدار از تنوع زیستی داشته باشند و
تدوین‌دستورالعمل‌های مناسبی برای بررسی توافق از قبل اطلاع داده شده، با تأکید
مجدد بر‌رویکرد احتیاطی اصل (۱۵) اعلامیه ریو درخصوص محیط زیست و توسعه، با آگاهی
از‌گسترش سریع فناوری زیستی جدید و توجه روزافزون افکار عمومی به اثرات
بالقوه‌زیان‌آور آن بر تنوع زیستی و نیز در نظر گرفتن خطراتی که برای سلامت انسان
دربر دارد، با‌تصدیق این که اگر فناوری زیستی جدید با معیارهای ایمنی مناسب برای
سلامت انسان و‌محیط زیست توسعه یافته و مورد استفاده قرار گیرد، توان بالقوه زیادی
برای تأمین رفاه بشر‌دارد، با درک اهمیت حیاتی مراکز مبدأ و مراکز تنوع ژنتیکی
برای انسان، با درنظر گرفتن‌قابلیت‌های محدود بسیاری از کشورها به ویژه کشورهای در
حال توسعه برای مقابله با‌ماهیت و م
یزان خطرات بالقوه و شناخته شده مرتبط با موجود زنده تغییر شکال یافته، با‌تشخیص
این که موافقتنامه‌های تجاری و زیست محیطی باید برای رسیدن به توسعه پایدار‌به طور
متقابل از یکدیگر حمایت کنند، با تأکید بر این که این پروتکل به گونه‌ای
تفسیر‌نخواهد شد که به عنوان تغییر در حقوق و تعهدات یک عضو به موجب
موافقتنامه‌های‌بین‌المللی موجود بکار رود و با درک این که هدف از موارد فوق این
نیست که این پروتکل‌را تابع دیگر موافقتنامه‌های بین‌المللی قرار دهد، در موارد
زیر توافق نموده‌اند:
ماده ۱ – هدف
مطابق با رویکرد احتیاطی مندرج در اصل (۱۵) اعلامیه ریو درخصوص محیط‌زیست و
توسعه، هدف این پروتکل کمک و همیاری در جهت تضمین سطح مناسب‌حفاظت در زمینه
انتقال، جابجائی و استفاده ایمن از موجودات زنده تغییر شکل یافته‌است که حاصل
فناوری زیستی جدید هستند و ممکن است با درنظر گرفتن مخاطرات آنها‌برای سلامت انسان
به ویژه نقل و انتقالات برون مرزی اثرات زیان‌آوری بر حفظ و استفاده‌پایدار از
تنوع زیستی داشته باشد.
ماده ۲ – مقررات عمومی
۱ – هر عضو باید اقدامات حقوقی، اداری و دیگر معیارهای لازم و مناسب برای‌اجرای
تعهدات خود براساس این پروتکل را اتخاذ نماید.
۲ – اعضاء باید تضمین کنند که توسعه، جابجائی، حمل و نقل، کاربرد و
رهاسازی‌موجودات زنده تغییر شکل یافته به گونه‌ای انجام می‌شود که با درنظر گرفتن
مخاطرات آن‌برای سلامت انسان، از خطرات آن برای تنوع زیستی جلوگیری می‌کند یا آنها
را کاهش‌می‌دهد.
۳ – هیچ چیز در این پروتکل به هیچ وجه بر حاکمیت دولتها بر آبهای ساحلی‌شان‌که طبق
قوانین بین‌المللی تعیین شده است و حقوق حاکمیت و صلاحیت که کشورها در‌مناطق
انحصاری اقتصادی خود و فلاتهای قاره‌ای‌شان مطابق با حقوق بین‌الملل دارا‌هستند و
اعمال حقوق و آزادیهای کشتیرانی و هوانوردی توسط کشتیها و هواپیماهای کلیه‌کشورها
که در حقوق بین‌الملل پیش‌بینی شده و به گونه‌ای که در اسناد بین‌المللی
مربوطه‌انعکاس یافته است تأثیر نخواهد گذاشت.
۴ – هیچ چیز در این پروتکل نباید به‌گونه‌ای تفسیر گردد که محدود کننده حق یک‌عضو
برای اتخاذ اقدامی درمورد حفاظت بیشتر در جهت حفظ و استفاده مداوم از تنوع‌زیستی
نسبت به آنچه در این پروتکل درخواست شده، باشد، مشروط بر این که این اقدام‌با
اهداف و مقررات این پروتکل و همچنین با سایر تعهدات آن به موجب حقوق
بین‌الملل‌سازگار باشد.
۵ – اعضاء ترغیب می‌گردند تا تخصصها و ابزارهای موجود و کار انجام شده در‌مراجع
رسیدگی بین‌المللی با صلاحیت در زمینه خطرات، نسبت سلامت انسان را به طور‌مقتضی
مورد توجه قرار دهند.
ماده ۳ – استفاده از اصطلاحات
از لحاظ این پروتکل:
الف – «فراهمایی اعضاء» به معنای فراهمایی اعضاء کنوانسیون می‌باشد.
ب – «کاربرد محصور شده» به معنای هرگونه عملیات در یک مکان، تأسیسات یا‌سایر
ساختارهای فیزیکی است که با موجودات زنده تغییر شکل یافته سرو کار دارند و
به‌وسیله اقدامات ویژه‌ای که به طور مؤثر تماس یا تأثیر آنها را بر محیط زیست
بیرونی‌محدود می‌سازد، کنترل می‌شوند.
پ – «صادرات» به معنای جابجائی برون مرزی تعمدی از کشور یک عضو به کشور‌عضوی دیگر
است.
ت – «صادر کننده» به معنای شخص حقیقی یا حقوقی است که تحت صلاحیت‌عضو صادر کننده،
اقدام به صادر نمودن موجود زنده تغییر شکل یافته می‌کند.
ث – «واردات» به معنای جابجائی برون مرزی تعمدی به داخل کشور عضو از‌کشور عضو
دیگر است.
ج – «وارد کننده» به معنای شخص حقیقی یا حقوقی است که تحت صلاحیت‌عضو وارد کننده
اقدام به وارد کردن موجود زنده تغییر شکل یافته می‌کند.
چ – «موجود زنده تغییر شکل یافته» به معنای هرگونه موجود زنده‌ای است که‌دارای
ترکیب جدید مواد ژنتیکی است که ازطریق استفاده از فناوری زیستی جدید‌به‌دست
می‌آید.
ح – «موجود زنده» هر ماهیت زیستی که قابلیت تکثیر یا انتقال ماده ژنتیکی خود
را‌داشته باشد ازقبیل سازواره‌های سترون، ویروسها، شبه‌ویروسها و …
خ – «فناوری زیستی جدید» به معنای اعمال :
۱ – روشهای آزمایشگاهی کار با اسیدهای نوکلئیک از جمله اسید
دی‌اکسی‌ریبونوکلئیک‌نو ترکیب و تزریق مستقیم اسیدهای نوکلئیک به داخل سلولها یا
اندامکها یا …
۲ – تلفیق سلولهائی که در یک خانواده طبقه‌بندی نمی‌شوند ازطریق غلبه بر
موانع‌تکثیر فیزیولوژیک طبیعی یا سطوح نو ترکیبی که در روشهای سنتی انتخاب و تولید
مثل‌مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.
د – «سازمانهای وحدت اقتصادی منطقه‌ای» به معنای سازمانی است که به
وسیله‌دولتهای حاکم در یک منطقه معین تشکیل شده و کشورهای عضو آن صلاحیت‌درخصوص
موضوعاتی که در این پروتکل مورد حکم قرار گرفته را به آن تفویض کرده‌باشند و طبق
تشریفات داخلی خود به طور مقتضی مجاز به امضاء تنفیذ، پذیرش، تصویب‌یا الحاق به آن
باشد.
ذ – «نقل و انتقالات برون مرزی» به معنای نقل و انتقال موجودات زنده تغییر
شکل‌یافته از یک عضو به عضو دیگر است، جز از نظر مواد (۱۷) و (۲۴) که نقل و انتقال
برون‌مرزی را به نقل و انتقال بین اعضاء و غیر اعضاء تعمیم می‌دهد.
ماده ۴ – حیطه شمول
این پروتکل درمورد نقل و انتقال برون مرزی، عبور، جابجائی و استفاده از
کلیه‌موجودات زنده تغییر شکل یافته، که ممکن است با درنظر گرفتن خطرات برای
سلامتی‌بشر اثرات زیانباری بر حفظ و نگهداری و استفاده پایدار از تنوع زیستی داشته
باشد،اعمال خواهد شد.
ماده ۵ – داروها
علی‌رغم ماده (۴) و بدون خدشه به حق یک عضو در رابطه با ارزیابی خطرات‌تمامی
موجودات زنده تغییر شکل یافته، قبل از تصمیم‌گیری راجع به واردات آنها، این‌پروتکل
در نقل و انتقال برون مرزی موجودات زنده تغییر شکل یافته که جنبه داروئی
برای‌انسان دارند و در سایر سازمانها یا موافقتنامه‌های بین‌المللی مربوط در نظر
گرفته می‌شوند،اعمال نمی‌شود.
ماده ۶ – انتقال عبوری و استفاده محصور
۱ – علی‌رغم ماده (۴) و بدون خدشه به حق هر عضو در رابطه با انتقال عبوری‌جهت
تنظیم نقل و انتقال موجودات زنده تغییر شکل یافته از قلمرو آن و ارائه هر تصمیم‌آن
عضو به اتاق تهاتر ایمنی زیستی با رعایت بند (۳) ماده (۲) این پروتکل
درخصوص‌انتقال عبوری موجود زنده تغییر شکل یافته خاص از قلمرو آن، مفاد این پروتکل
درمورد‌روشهای توافقی از قبل اطلاع داده شده، در رابطه با انتقال عبوری موجودات
زنده تغییر‌شکل یافته اعمال نمی‌شود.
۲ – علی‌رغم ماده (۴) و بدون خدشه به حق هر عضو در رابطه با ارزیابی خطرات‌تمامی
موجودات زنده تغییر شکل یافته قبل از تصمیم‌گیری برای واردات و تنظیم‌معیارهائی
برای استفاده محصور در صلاحیت خود، مفاد این پروتکل درمورد روشهای‌توافقی از قبل
اطلاع داده شده در رابطه با نقل و انتقال برون مرزی موجودات زنده تغییر‌شکل یافته
با هدف استفاده محصور که مطابق معیارهای عضو وارد کننده در نظر گرفته‌شده، اعمال
نخواهد شد.
ماده ۷ – کاربرد روشهای توافقی از قبل اطلاع داده شده
۱ – با رعایت مواد (۵) و (۶)، روشهای توافقی از قبل اطلاع داده شده در مواد (۸)تا
(۱۰) و (۱۲) از اولین نقل و انتقال برون مرزی تعمدی موجودات زنده تغییر شکل
یافته‌جهت ارائه تعمدی به محیط زیست عضو وارد کننده اعمال خواهد شد.
۲ – «ارائه تعمدی به محیط زیست» در بند (۱) بالا به موجودات زنده تغییر شکل‌یافته
که به طور مستقیم به مصرف غذای انسان یا دام می‌رسند و یا نیاز به پردازش
دارند،مربوط نمی‌باشد.
۳ – ماده (۱۱) قبل از اولین نقل و انتقال برون مرزی موجودات زنده تغییر شکل‌یافته
جهت استفاده مستقیم به صورت غذا یا علوفه یا جهت پردازش اعمال می‌شود.
۴ – روشهای توافقی از قبل اطلاع داده شده در رابطه با نقل و انتقال برون مرزی‌عمدی
موجودات زنده تغییر شکل یافته تعیین شده در تصمیم فراهمایی اعضاء که به‌عنوان
اجلاس اعضاء این پروتکل فعالیت می‌کند و احتمالاً اثرات زیانباری بر حفظ و‌استفاده
پایدار از تنوع زیستی ندارند با توجه به خطرات تهدید کننده سلامت انسان
اعمال‌نخواهد شد.
ماده ۸ – اعلامیه
۱ – عضو صادرکننده می‌بایستی مرجع ملی صالح عضو وارد کننده را قبل از هرگونه‌نقل و
انتقال برون مرزی تعمدی موجودات زنده تغییر شکل یافته که در حیطه شمول بند(۱) ماده
(۷) قرار می‌گیرد آگاه سازد یا از صادرکننده بخواهد از ارسال اعلامیه کتبی‌اطمینان
حاصل نماید. این اعلامیه حداقل می‌بایستی دارای اطلاعات تعیین شده در‌پیوست (۱)
باشد.
۲ – عضو صادرکننده می‌بایستی تضمین کند که الزام قانونی برای صحت اطلاعات‌فراهم
شده توسط صادرکننده وجود دارد.
ماده ۹ – اعلام وصول اعلامیه
۱ – عضو واردکننده می‌بایستی وصول اعلامیه را کتباً ظرف نود روز پس از دریافت‌به
آگاه سازنده اعلام کند.
۲ – اعلام وصول می‌بایستی حاوی بخشهای زیر باشد:
الف – تاریخ دریافت اعلامیه؛
ب – این که آیا اعلامیه علی‌الظاهر حاوی اطلاعات مندرج در ماده (۸) هست یا‌خیر؛
پ – این که آیا اقدام براساس چارچوب مقررات داخلی عضو وارد کننده یا طبق‌روند
تصریح شده در ماده (۱۰) این پروتکل انجام می‌شود یا خیر؟
۳ – چارچوب مقررات داخلی موضوع جزء (پ) بند (۲) فوق بایستی با این‌پروتکل سازگار
باشد.
۴ – عدم اعلام وصول اعلامیه توسط عضو وارد کننده دال بر رضایت آن از نقل
و‌انتقالات برون مرزی عمدی نخواهد بود.
ماده ۱۰ – روند تصمیم‌گیری
۱ – تصمیمات اتخاذ شده از سوی عضو واردکننده بایستی مطابق با ماده (۱۵) این‌پروتکل
باشد.
۲ – عضو وارد کننده در مدت زمان تعیین شده در ماده (۹)، به آگاه‌سازنده به
طور‌مکتوب اطلاع خواهد داد که نقل و انتقال بین مرزی عمدی می‌تواند در موارد زیر
انجام‌شود یا خیر:
الف – فقط پس از این که عضو وارد کننده رضایت کتبی‌اش را ارائه داده؛ یا
ب – حداقل پس از نود روز بدون ارائه رضایت کتبی بعدی.
۳ – ظرف دویست و هفتاد روز از تاریخ دریافت اعلامیه، عضو واردکننده به طور‌مکتوب
به آگاه سازنده و اتاق تهاتر ایمنی زیستی، تصمیم موضوع جزء (الف) بند (۲) را
که‌شامل موارد زیر است، اطلاع خواهد داد :
الف – تصویب واردات، با یا بدون شرایط از جمله این که چگونه تصمیم مزبور‌برای
واردات بعدی همان موجود زنده تغییر شکل یافته به کار گرفته خواهد شد؛
ب – ممنوعیت واردات؛
پ – درخواست اطلاعات اضافی مربوط مطابق با چارچوب مقررات داخلی یا‌پیوست (۱)، در
محاسبه زمانی که طی آن عضو واردکننده بایستی پاسخ دهد، تعداد‌روزهائی که واردکننده
برای اخذ اطلاعات اضافی مربوط بایستی منتظر باشد در نظر گرفته‌نخواهد شد؛ یا
ت – آگاه ساختن آگاه‌سازنده درمورد این که مدت تعیین شده در این بند طی دوره‌مشخص
زمانی تمدید می‌شود.
۴ – به استثنای موردی که در آن رضایت بدون قید و شرط اعلام می‌شود، هر‌تصمیم به
موجب بند (۳) فوق باید متضمن دلائلی باشد که براساس آنها اتخاذ شده است.
۵ – قصور عضو واردکننده در اعلام تصمیم خود در مدت دویست و هفتاد روز از‌تاریخ
دریافت اعلامیه، به منزله موافقت با نقل و انتقال برون مرزی عمدی نخواهد بود.
۶ – عدم قطعیت علمی به دلیل کافی نبودن اطلاعات علمی مربوط و آگاهی از‌میزان
تأثیرات بالقوه زیانبخش موجودات زنده تغییر شکل یافته بر حفظ و استفاده پایدار
از‌تنوع زیستی در کشور عضو واردکننده، همچنین با در نظر گرفتن مخاطرات مربوط
به‌سلامتی انسان، مانع تصمیم‌گیری آن عضو، درصورت اقتضاء درخصوص واردات‌موجودات
زنده تغییر شکل یافته مورد بحث مندرج در بند (۳) فوق به منظور جلوگیری یا‌به حداقل
رسانیدن اثرات بالقوه زیانبار مزبور نخواهد شد.
۷ – فراهمایی اعضاء که به عنوان اجلاس اعضای این پروتکل فعالیت می‌کند در‌اولین
جلسه خود درمورد راهکارها و روشهای مناسب جهت تسهیل نمودن تصمیم‌گیری‌از سوی اعضاء
واردکننده، تصمیم‌گیری خواهد نمود.
ماده ۱۱ – مراحل کار درمورد موجودات زنده تغییر شکل یافته با هدف
استفاده مستقیم به عنوان غذا یا علوفه یا پردازش
۱ – عضوی که تصمیم نهائی درخصوص استفاده داخلی ازجمله قرار دادن در بازار،یک
موجود زنده تغییر شکل یافته را اتخاذ می‌کند که ممکن است مشمول نقل و انتقال‌برون
مرزی جهت استفاده مستقیم به عنوان غذا یا علوفه یا پردازش قرار گیرد، باید
طی‌پانزده روز پس از تصمیم‌گیری مزبور مراتب را ازطریق «اتاق تهاتر ایمنی زیستی»
به اعضاء‌اطلاع دهد. این اطلاعات حداقل می‌بایستی شامل اطلاعات تصریح شده در پیوست
(۲)باشد. عضو می‌بایستی یک نسخه کتبی از اطلاعات را به کانون ملی هر عضوی که از
قبل به‌دبیرخانه اطلاع داده که دسترسی به اتاق تهاتر ایمنی زیستی ندارد، ارائه
نماید. این‌مقررات درمورد تصمیمات مربوط به آزمایشات میدانی اعمال نمی‌شود.
۲ – عضوی که به موجب بند (۱) فوق تصمیمی را اتخاذ می‌کند باید اطمینان‌حاصل کند که
الزام قانونی برای دقت و صحت اطلاعات تهیه شده از سوی متقاضی‌وجود دارد.
۳ – هر عضو می‌تواند اطلاعات اضافی را از مقام مسؤول تعیین شده در بند (ب)پیوست
(۲) درخواست کند.
۴ – یک عضو می‌تواند در چارچوب مقررات داخلی خود که با اهداف این پروتکل‌سازگار
است، درمورد واردات موجودات زنده تغییر شکل یافته با هدف استفاده مستقیم‌به عنوان
غذا یا علوفه یا پردازش تصمیم‌گیری کند.
۵ – هر عضو باید نسخه‌هائی از قوانین، مقررات و رهنمودهای ملی جاری مربوط‌به
واردات موجودات زنده تغییر شکل یافته با هدف استفاده مستقیم به عنوان غذا،
علوفه‌یا پردازش را درصورت وجود دراختیار اتاق تهاتر ایمنی زیستی قرار دهد.
۶ – کشور عضو در حال توسعه یا عضو با اقتصاد درحال گذر می‌تواند درصورت‌فقدان
چارچوب مقررات داخلی موضوع بند (۴) فوق و در اعمال صلاحیت داخلی خود‌ازطریق اتاق
تهاتر ایمنی زیستی اعلام کند که تصمیم آن قبل از اولین واردات یک موجود‌زنده تغییر
شکل یافته با هدف استفاده مستقیم به عنوان غذا، علوفه یا پردازش که درباره‌آن به
موجب بند (۱) فوق اطلاعاتی فراهم شده مطابق موارد زیر اتخاذ خواهد شد:
الف – برآورد و ارزیابی خطر که مطابق با پیوست (۳) صورت گرفته است؛ و
ب – تصمیم‌گیری در قالب زمانی قابل پیش‌بینی که از دویست و هفتاد روز تجاوز‌نکند،
اتخاذ شده است.
۷ – قصور عضو در اعلام تصمیم خود طبق بند (۶) فوق به منزله رضایت یا امتناع‌آن از
واردات موجود زنده تغییر شکل یافته با هدف استفاده مستقیم به عنوان غذا یا
علوفه‌یا پردازش نخواهد بود، مگر این که به نحو دیگری توسط عضو تعیین شده باشد.
۸ – عدم قطعیت علمی به دلیل کافی نبودن اطلاعات علمی مربوط و آگاهی از‌تأثیرات
بالقوه زیانبار موجودات زنده تغییر شکل یافته بر حفظ و استفاده پایدار از
تنوع‌زیستی در کشور عضو واردکننده با در نظر گرفتن خطراتی برای سلامتی انسان
مانع‌تصمیم‌گیری آن عضو، درصورت اقتضاء، درخصوص واردات موجودات زنده تغییر
شکل‌یافته با هدف استفاده مستقیم به عنوان غذا، علوفه یا پردازش به منظور جلوگیری
یا به‌حداقل رسانیدن اثرات بالقوه زیانبار مزبور نخواهد شد.
۹ – عضو می‌تواند نیازهای خود را برای کمکهای فنی و مالی و ایجاد ظرفیت‌درخصوص
موجودات زنده تغییر شکل یافته با هدف استفاده مستقیم به عنوان غذا،علوفه یا
پردازش بیان نماید. اعضاء برای رفع این نیازها مطابق با مواد (۲۲) و (۲۸)همکاری
خواهند کرد.
ماده ۱۲ – تجدیدنظر در تصمیمات
۱ – عضو وارد کننده در هر زمان، در پرتو اطلاعات علمی جدید درمورد اثرات‌بالقوه
زیان‌آور بر حفظ و استفاده مداوم تنوع زیستی با در نظر گرفتن خطراتی که
متوجه‌سلامت انسان است می‌تواند تصمیم راجع به نقل و انتقال برون مرزی عمدی را
مورد‌تجدید نظر قرار داده و آن را تغییر دهد. در این صورت عضو مزبور ظرف سی
روز‌آگاه‌سازنده‌ای را که قبلاً نقل و انتقال موجودات زنده تغییر شکل یافته موضوع
تصمیم‌مزبور را اطلاع داده و نیز «اتاق تهاتر ایمنی زیستی» را مطلع خواهد نمود و
دلایل تصمیم‌خود را شرح خواهد داد.
۲ – هر عضو صادرکننده یا آگاه‌سازنده می‌تواند درصورت تشخیص موارد زیر از‌عضو
واردکننده بخواهد در تصمیمی که به موجب ماده (۱۰) اتخاذ نموده است‌تجدیدنظر نماید:
الف – وقوع تغییر در شرایطی که بتواند نتیجه ارزیابی خطر را که براساس آن
تصمیم‌گرفته شده، تحت تأثیر قرار دهد.
ب – اطلاعات علمی یا فنی اضافی مربوط در دسترس قرار گرفته باشد.
۳ – عضو وارد کننده موظف است در ظرف نود روز به چنین درخواستی پاسخ‌کتبی ارائه
داده و دلایل اتخاذ تصمیم خود را شرح دهد.
۴ – عضو واردکننده می‌تواند بنا به صلاحدید خود برای واردات آتی درخواست‌ارزیابی
خطر بنماید.
ماده ۱۳ – روش ساده
۱ – هر عضو واردکننده می‌تواند موارد زیر را از قبل برای اتاق تهاتر ایمنی
زیستی‌مشخص نماید، مشروط بر این که اقدامات مناسب را در جهت تأمین نقل و
انتقال‌برون‌مرزی بی‌خطر و تعمدی موجودات زنده تغییر شکل یافته مطابق با هدف این
پروتکل‌انجام دهد:
الف – مواردی را که در آن نقل و انتقال بین مرزی عمدی همزمان با اعلام انتقال
به‌عضو واردکننده صورت می‌گیرد:
چنین اعلامهائی ممکن است برای نقل و انتقال مشابه بعدی برای همان عضو به کار‌رود.
ب – واردات موجودات زنده تغییر شکل یافته‌ای که از روش توافقی از قبل اطلاع‌داده
شده معاف می‌باشند.
۲ – اطلاعات مربوط به نقل و انتقال برون مرزی عمدی که باید در اعلامهای‌موضوع جزء
(الف) بند (۱) ارائه شود، اطلاعات تعیین شده در پیوست (۱) خواهد بود.
ماده ۱۴ – ترتیبات و موافقتنامه‌های دوجانبه، منطقه‌ای و چندجانبه
۱ – اعضاء می‌توانند مطابق با اهداف این پروتکل موافقتنامه‌ها و ترتیبات
دوجانبه،منطقه‌ای و چندجانبه‌ای را برای نقل و انتقال برون مرزی عمدی موجودات
زنده تغییر‌شکل یافته منعقد سازند مشروط بر این که موافقتنامه‌ها و ترتیبات مزبور
منجر به سطح‌حفاظت پائین‌تری نسبت به آنچه در این پروتکل پیش‌بینی شده، نشود.
۲ – اعضاء موظفند ازطریق اتاق تهاتر ایمنی زیستی هرگونه موافقتنامه و
ترتیبات‌دوجانبه، منطقه‌ای و چندجانبه‌ای را که قبل یا بعداز لازم‌الاجراء شدن این
پروتکل منعقد‌ساخته‌اند به اطلاع یکدیگر برسانند.
۳ – مفاد این پروتکل، نقل و انتقال برون مرزی عمدی را که به موجب موافقتنامه‌ها‌و
ترتیبات مزبور بین اعضای آن موافقتنامه‌ها یا ترتیبات صورت می‌گیرد، تحت تأثیر
قرار‌نخواهد داد.
۴ – هر عضو می‌تواند معین نماید که برای واردات خاص، مقررات داخلی آن‌اعمال شود و
موظف است تصمیم خود را به اطلاع «اتاق تهاتر ایمنی زیستی» برساند.
ماده ۱۵ – ارزیابی خطر
۱ – تقبل ارزیابی خطر به موجب این پروتکل براساس روش صحیح علمی و مطابق‌با پیوست
(۳) و با درنظر گرفتن روشهای شناخته شده ارزیابی خطر انجام خواهد شد.به‌منظور
شناسائی و ارزیابی اثرات زیان‌آور احتمالی موجودات زنده تغییر شکل یافته بر‌حفظ و
استفاده پایدار از تنوع زیستی و نیز با در نظر گرفتن مخاطرات آن برای سلامت‌انسان،
چنین ارزیابی‌هائی حداقل باید برپایه اطلاعات به دست آمده طبق ماده (۸) و‌دیگر
مدارک و شواهد علمی قابل دسترس باشد.
۲ – عضو واردکننده باید اطمینان حاصل کند که ارزیابی‌های خطر برای تصمیمات‌اتخاذ
شده به موجب ماده (۱۰) صورت می‌گیرد و می‌تواند از صادرکننده بخواهد‌ارزیابی‌های
خطر را انجام دهد.
۳ – درصورت درخواست عضو واردکننده، هزینه انجام ارزیابی خطر به عهده‌آگاه‌سازنده
می‌باشد.
ماده ۱۶ – کنترل خطر
۱ – اعضاء موظفند با درنظر گرفتن بند (ز) ماده (۸) کنوانسیون، راهکارها،
اقدامات‌و استراتژی‌های مناسبی را برای تنظیم، مدیریت و کنترل خطرهای مشخص شده
در‌مقررات ارزیابی خطر این پروتکل در ارتباط با استفاده، جابجائی و نقل و انتقال
برون مرزی‌موجودات زنده تغییر شکل یافته وضع و اجرا نمایند.
۲ – انجام اقدامات براساس ارزیابی خطر باید تاحدی که برای جلوگیری از
اثرات‌زیان‌آور موجود زنده تغییر شکل یافته بر حفظ و استفاده پایدار از تنوع
زیستی، با درنظر‌گرفتن میزان خطر برای سلامت انسان در قلمرو عضو واردکننده ضروری
است، صورت‌گیرد.
۳ – هر عضو موظف است اقدامات مناسب را به منظور جلوگیری از نقل و انتقال‌برون مرزی
غیرعمدی موجودات زنده تغییر شکل یافته انجام دهد، از جمله، اقداماتی که‌مستلزم
انجام ارزیابی خطر پیش از نخستین رهاسازی یک موجود زنده تغییر شکل یافته‌است.
۴ – بدون خدشه به بند(۲) فوق، هر عضو باید تلاش نماید که هر موجود زنده تغییر‌شکل
یافته، اعم از وارد شده و یا در داخل پرورش داده شده، دوره نظارتی مناسبی
را‌بگذراند که متناسب با چرخه زندگی یا زمان تکثیر آن قبل از این که مورد استفاده
قرار گیرد،باشد.
۵ – اعضاء موظف به همکاری در موارد زیر می‌باشند:
الف – شناسائی موجودات زنده تغییر شکل یافته یا صفات خاص موجودات زنده‌تغییر شکل
یافته که ممکن است اثرات زیانبار بر حفظ و استفاده پایدار از تنوع زیستی و نیز‌با
درنظر گرفتن خطراتی که ممکن است برای سلامت انسان داشته باشند.
ب – اتخاذ اقدامات مناسب درخصوص رفتار چنین موجودات زنده تغییر شکل‌یافته یا صفات
خاص آنها.
ماده ۱۷ – نقل و انتقالات برون مرزی غیرعمدی و اقدامات اضطراری
۱ – هر عضو چنانچه اطلاع حاصل کند که در حوزه صلاحیت آن رخدادناشی از‌رهاسازی
اتفاق افتاده که منجر به نقل و انتقال برون مرزی غیرعمدی یک موجود زنده‌تغییر شکل
یافته شده یا ممکن است منجر به این اتفاق شود و احتمال می‌رود که اثرات‌زیانبار
قابل توجهی بر حفظ و استفاده پایدار از تنوع زیستی بگذارد، اقدامات لازم را در‌جهت
مطلع کردن کشورهائی که تحت تأثیر واقع شده‌اند یا به طور بالقوه تحت تأثیر
قرار‌گرفته‌اند، اتاق تهاتر ایمنی زیستی و درصورت اقتضاء سازمانهای بین‌المللی
مربوط با‌درنظر گرفتن خطراتی که متوجه سلامت انسان در کشورهای مزبور است، انجام
خواهد‌داد. اطلاع رسانی باید در اسرع وقت و به محض حصول اطلاع عضو از موقعیت
فوق‌انجام گیرد.
۲ – هر عضو می‌بایستی جزئیات مربوط به کانون تماس خود به منظور دریافت‌اطلاعیه‌ها
به موجب این ماده را حداکثر تا تاریخ لازم‌الاجرا شدن این پروتکل درمورد
خود‌دراختیار اتاق تهاتر ایمنی زیستی قرار دهد.
۳ – تمامی اطلاعیه‌های ناشی از بند (۱) فوق می‌بایستی شامل موارد زیر باشد:
الف – اطلاعات مربوط قابل دسترس در مورد کمیت‌های برآورد شده و مشخصات‌و یا صفات
مربوط موجود زنده تغییر شکل یافته؛
ب – اطلاعات مربوط به شرایط و تاریخ تخمینی رهاسازی و استفاده از موجودات‌زنده
تغییر یافته در عضو مبدأ؛
پ – تمامی اطلاعات موجود در مورد اثرات زیانبار احتمالی بر حفظ و استفاده‌پایدار
از تنوع زیستی، با درنظر گرفتن خطراتی که متوجه سلامت انسان است و نیز‌اطلاعات در
دسترس درمورد اقدامات احتمالی مدیریت خطر؛
ت – تمامی اطلاعات مربوط دیگر؛
ث – کانون تماس برای اطلاعات بیشتر.
۴ – به منظور به حداقل رساندن اثرات زیانبار قابل توجه بر حفظ و استفاده پایدار
از‌تنوع زیستی، با درنظر گرفتن میزان خطر برای سلامت انسان هر عضو که
درحوزه‌صلاحیت آن رها شدن موجود زنده تغییر شکل یافته موضوع بند (۱) اتفاق افتاده
است،می‌بایستی بلافاصله با کشورهائی که تحت تأثیر واقع شده‌اند یا به طور بالقوه
تحت تأثیر‌قرار گرفته‌اند، مشورت کند تا آنها بتوانند واکنش‌های مناسب را تعیین و
اقدامات لازم‌ازجمله اقدامات اضطراری را اتخاذ کنند.
ماده ۱۸ – جابجائی، حمل و نقل، بسته‌بندی و شناسائی
۱ – به منظور اجتناب از اثرات زیانبار بر حفظ و استفاده پایدار از تنوع زیستی و
با‌درنظرگرفتن میزان خطر برای سلامت انسان، هر عضو اقدامات لازم را اتخاذ خواهد
کرد تا‌مقرر کند موجودات زنده تغییر شکل یافته‌ای که حمل و نقل برون مرزی عمدی
آنها در‌دامنه شمول این پروتکل قرار می‌گیرد با درنظر گرفتن قواعد و معیارهای
بین‌المللی مربوط‌تحت شرایط ایمنی، جابه جا، بسته‌بندی و حمل و نقل شوند.
۲ – هر عضو اقداماتی را اتخاذ خواهد کرد تا مقرر کند حداقل اسناد و مدارک‌همراه:
الف – موجودات زنده تغییر شکل یافته با هدف استفاده مستقیم به عنوان غذا یا‌علوفه
یا پردازش، باشد و به روشنی مشخص کند که «ممکن است محتوی» موجودات‌زنده تغییر شکل
یافته باشد و به منظور رهاسازی عمدی در محیط زیست نمی‌باشد و نیز‌کانون تماسی برای
اطلاعات بیشتر را مشخص کند. فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس‌اعضاء این پروتکل
فعالیت می‌کند حداکثر دو سال پس از لازم‌الاجراء شدن این پروتکل، درمورد الزامات
تفصیلی برای این منظور، از جمله تصریح هویت و هرنوع مشخصه‌منحصر به فرد آنها اتخاذ
تصمیم خواهد نمود؛
ب – موجودات زنده تغییر شکل یافته که برای استفاده محصور معین شده‌اند،باشد و به
روشنی مشخص کند که آنها موجودات زنده تغییر شکل یافته هستند و هرگونه‌الزامات
جابجائی، انبار کردن، نقل و انتقال و استفاده امن آنها، کانون تماس برای
اطلاعات‌بیشتر ازجمله نام و نشانی فرد یا مؤسسه‌ای که موجود زنده تغییر شکل یافته
برای آنها‌ارسال شده را مشخص کند؛
پ – موجودات زنده تغییر شکل یافته با هدف عرضه عمدی در محیط زیست‌کشور عضو وارد
کننده و هر موجود زنده تغییر شکل یافته دیگر که مشمول این پروتکل‌است، باشد و به
روشنی مشخص کند که آنها موجودات زنده تغییر شکل یافته هستند و‌هویت و صفات و یا
مشخصات مربوط آنها و هرگونه الزامات جابجائی، انبار کردن، نقل و‌انتقال و استفاده
امن آنها و کانون تماسی برای اطلاعات بیشتر و درصورت اقتضا نام و‌نشانی واردکننده
و صادرکننده را مشخص کند و متضمن بیانیه‌ای باشد که نشان دهد انتقال‌مطابق با
شرایط این پروتکل که درمورد صادرکننده قابل اجرا است، انجام می‌شود.
۳ – فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس اعضاء این پروتکل فعالیت می‌کند،ضرورت و
چگونگی معیارهای توسعه را با توجه به روشهای معمول تشخیص هویت،جابجائی، بسته‌بندی
و نقل و انتقال با مشورت دیگر نهادهای بین‌المللی مربوط، مورد‌بررسی قرار خواهد
داد.
ماده ۱۹ – مقامات صالح ملی و کانونهای ملی
۱ – هر عضو می‌بایستی یک کانون ملی تعیین کند که مسؤول ارتباط با دبیرخانه از‌طرف
آن باشد. هر عضو می‌بایستی یک یا چند مقام صالح ملی را نیز تعیین کند که
مسؤول‌اجرای امور اداری مقرر در این پروتکل باشند و مجاز باشند از طرف آن وظایف
مزبور را‌انجام دهند. یک عضو می‌تواند یک واحد را جهت انجام وظایف کانون ملی و
مقام صالح‌ملی تعیین کند.
۲ – هر عضو می‌بایستی حداکثر تاریخ لازم‌الاجراء شدن این پروتکل درمورد آن،اسامی
و نشانی کانون ملی و مقام یا مقامات صالح ملی خود را به دبیرخانه اعلام
کند.درصورتی که یک عضو بیش از یک مقام صالح ملی را تعیین کند، می‌بایستی
اطلاعات‌مربوط درمورد مسؤولیتهای مقامات مزبور را همراه اطلاعیه خود به دبیرخانه
ارسال کند.درصورتی که قابل اجرا باشد این اطلاعات می‌بایستی حداقل مشخص کند که
کدام مقام‌صالح مسؤول چه نوع موجود زنده تغییر شکل یافته است. هر عضو بایستی هر
نوع تغییر‌در تعیین کانون ملی خود یا نام و نشانی یا مسؤولیتهای مقام یا مقامات
صالح ملی خود را‌بلافاصله به دبیرخانه اطلاع دهد.
۳ – دبیرخانه بلافاصله اعضاء را از اطلاعاتی که به موجب بند (۲) فوق
دریافت‌می‌کند، مطلع ساخته و چنین اطلاعاتی را ازطریق اتاق تهاتر ایمنی زیستی نیز
قابل‌دسترس می‌سازد.
ماده ۲۰ – مشارکت در اطلاعات و اتاق تهاتر ایمنی زیستی
۱ – بدین وسیله اتاق تهاتر ایمنی زیستی به عنوان بخشی از راهکار اتاق تهاتر‌موضوع
بند (۳) ماده (۱۸) کنوانسیون به منظور زیر، تأسیس می‌شود:
الف – تسهیل تبادل اطلاعات و تجارب در زمینه‌های علمی، فنی، محیط زیست و‌حقوقی
درخصوص موجودات زنده تغییر شکل یافته.
ب – کمک به اعضاء در زمینه اجرای پروتکل با درنظر گرفتن نیازهای خاص‌کشورهای عضو
درحال توسعه به‌خصوص کشورهای کمتر توسعه یافته و کشورهای‌جزیره‌ای کوچک درحال
توسعه و کشورهای دارای اقتصاد درحال انتقال و نیز کشورهائی‌که مراکز مبدأ و مراکز
تنوع ژنتیکی هستند.
۲ – اتاق تهاتر ایمنی زیستی باید ابزاری باشد که ازطریق آن اطلاعات برای مقاصد‌بند
(۱) فوق در دسترس قرار بگیرد. اتاق می‌بایستی اطلاعات مربوط به اجرای پروتکل را‌در
دسترس اعضاء قرار دهد. علاوه بر این درصورت امکان باید دستیابی به سایر‌راهکارهای
تبادل اطلاعات ایمنی زیستی بین‌المللی را فراهم کند.
۳ – بدون خدشه به حفظ اطلاعات محرمانه، هر عضو می‌بایستی تمامی اطلاعات‌مورد نیاز
را که طبق این پروتکل باید دراختیار اتاق تهاتر ایمنی زیستی قرار گیرد و نیز
موارد‌زیر را دراختیار اتاق تهاتر ایمنی زیستی قرار دهد :
الف – تمامی قوانین، مقررات و رهنمودهای موجود برای اجرای پروتکل و نیز‌اطلاعات
مورد نیاز اعضاء درمورد روش توافقی از قبل اطلاع داده شده؛
ب – تمامی موافقتنامه‌ها و ترتیبات دوجانبه، منطقه‌ای و چندجانبه؛
پ – خلاصه‌ای از ارزیابی خطر یا بررسی زیست محیطی موجودات زنده تغییر‌شکل یافته که
ازطریق فرآیندهای مقرراتی آن تولید شده و مطابق ماده (۱۵) انجام‌شده‌اند، از جمله
درصورت اقتضاء اطلاعات مربوط راجع به محصولات آن یعنی نام،مواد پردازش شده‌ای که
از منشاء موجود زنده تغییر شکل یافته می‌باشند و شامل ترکیبات‌جدید قابل شناسائی
از مواد ژنتیکی قابل تکثیر حاصل از استفاده از فناوری زیستی جدید‌هستند؛
ت – تصمیمات نهائی خود درخصوص واردات یا رهاسازی موجودات زنده تغییر‌شکل یافته؛ و
ث – گزارشات ارائه شده توسط آن براساس ماده (۳۳)، از جمله گزارشات مربوط‌به اجرای
روش توافقی از قبل اطلاع داده شده.
۴ – چگونگی عملکرد اتاق تهاتر ایمنی زیستی، از جمله گزارشات مربوط به‌فعالیتهای آن
توسط فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس اعضاء این پروتکل فعالیت‌می‌کند در اولین
جلسه آن بررسی شده و مورد تصمیم‌گیری قرار می‌گیرد و پس از آن مورد‌تجدیدنظر قرار
خواهد گرفت.
ماده ۲۱ – اطلاعات محرمانه
۱ – عضو واردکننده باید به آگاه‌سازنده اجازه دهد اطلاعات تسلیم شده به
موجب‌روشهای این پروتکل یا اطلاعات مورد نیاز عضو واردکننده به عنوان بخشی از
روش‌توافقی ازقبل اطلاع داده شده که قرار است محرمانه تلقی شود را مشخص کند.
دلایل‌توجیهی در چنین مواردی برحسب تقاضا ارائه خواهد شد.
۲ – عضو واردکننده درصورتی که تصمیم بگیرد اطلاعاتی که توسط آگاه‌سازنده‌محرمانه
تلقی شده، واجد چنین خصوصیتی نیست می‌بایستی با آگاه‌سازنده مشورت کند‌و قبل از هر
نوع افشاء مطلب، آگاه‌سازنده را از تصمیم خود مطلع کند و برحسب تقاضا‌دلایل آن را
ارائه نماید و نیز فرصتی را جهت مشاوره و مرور داخلی تصمیمات قبل از‌افشاء‌سازی در
نظر بگیرد.
۳ – هر عضو باید اطلاعات محرمانه‌ای که به موجب این پروتکل دریافت کرده‌ازجمله
اطلاعات محرمانه دریافتی در زمینه محتوای روش توافقی ازقبل اطلاع داده شده‌این
پروتکل را حفظ کند. هر عضو می‌بایستی تضمین کند که روشهای حراست از چنین‌اطلاعاتی
را دارا می‌باشد و محرمانه بودن چنین اطلاعاتی را حفظ می‌کند به گونه‌ای
که‌نامساعدتر از رفتار آن با اطلاعات محرمانه در رابطه با موجودات زنده تغییر شکل
یافته‌تولید شده داخلی نباشد.
۴ – عضو واردکننده نبایستی از چنین اطلاعاتی در جهت اهداف تجاری استفاده‌کند، مگر
این که رضایت کتبی آگاه‌سازنده را داشته باشد.
۵ – چنانچه آگاه‌سازنده از اطلاعیه‌ای صرف‌نظر کند یا کرده باشد، عضو
واردکننده‌باید محرمانه بودن اطلاعات تجاری و صنعتی ازجمله اطلاعات تحقیقی و
توسعه‌ای و نیز‌اطلاعاتی که عضو و آگاه‌سازنده در محرمانه بودن آن توافق ندارند،
را محترم بشمارد.
۶ – بدون خدشه به بند (۵) فوق، اطلاعات زیر محرمانه تلقی نخواهند شد:
الف – نام و نشانی آگاه‌سازنده؛
ب – توصیف کلی از موجود یا موجودات زنده تغییر شکل یافته؛
پ – خلاصه‌ای از ارزیابی خطر اثرات بر حفظ و استفاده پایدار از تنوع زیستی
با‌درنظر گرفتن میزان خطر برای سلامت انسان؛ و
ث – تمامی روشها و طرحها برای واکنش اضطراری.
ماده ۲۲ – ایجاد ظرفیت
۱ – اعضاء می‌بایستی در توسعه و یا تقویت منابع انسانی و قابلیت‌های سازمانی
در‌ایمنی زیستی از جمله در زمینه فناوری زیستی تا حد مورد نیاز ایمنی زیستی، به
منظور‌اجرای مؤثر این پروتکل در کشورهای در حال توسعه، به خصوص کشورهای کمتر
توسعه‌یافته یا کشورهای جزیره‌ای کوچک در حال توسعه و اعضائی که دارای اقتصاد در
حال‌انتقال هستند از جمله ازطریق مؤسسات و سازمانهای جهانی، منطقه‌ای و زیر
منطقه‌ای و‌ملی موجود و درصورت اقتضاء ازطریق تسهیل مشارکت بخش خصوصی
همکاری‌نمایند.
۲ – از نظر اجرای بند (۱) فوق درمورد اشتراک مساعی، نیازهای کشورهای عضو‌درحال
توسعه به خصوص کشورهای کمتر توسعه یافته یا کشورهای جزیره‌ای کوچک درحال توسعه،
برای منابع مالی و دستیابی و انتقال فناوری و دانش فنی مطابق با مفاد
مربوط‌کنوانسیون، باید کاملاً در ایجاد ظرفیت ایمنی زیستی مورد توجه قرار گیرد.
همکاری در‌زمینه ایجاد ظرفیت باید تابع شرایط، قابلیت‌ها و نیازمندیهای مختلف هر
عضو، از جمله‌آموزشهای فنی و علمی در مدیریت امن و مناسب فناوری زیستی و استفاده
از ارزیابی‌خطر و مدیریت خطر برای ایمنی زیستی و افزایش قابلیت‌های سازمانی و
فناوری در‌ایمنی زیستی باشد. نیازهای اعضای دارای اقتصاد درحال انتقال نیز
می‌بایستی در ایجاد‌ظرفیت در ایمنی زیستی به طور کامل در نظر گرفته شود.
ماده ۲۳ – آگاهی و مشارکت عمومی
۱ – اعضاء باید:
الف – آگاهی، آموزش و مشارکت عمومی در زمینه انتقال، جابجائی و استفاده امن‌از
موجودات زنده تغییر شکل یافته را در رابطه با حفظ و استفاده پایدار از تنوع زیستی
با‌درنظر گرفتن میزان خطر برای سلامت انسان ارتقاء داده و تسهیل کنند. در انجام
این کارها،درموارد مقتضی اعضاء باید با سایر کشورها و نهادهای بین‌المللی همکاری
کنند.
ب – برای تضمین این که آگاهی و آموزش عمومی در بردارنده دستیابی به‌اطلاعاتی
درمورد موجودات زنده تغییر شکل یافته‌ای است که مطابق این پروتکل‌مشخص شده‌اند و
ممکن است وارد شوند، تلاش کنند.
۲ – اعضاء بایستی مطابق قوانین و مقررات مربوط خود، در فرآیند تصمیم‌گیری‌درخصوص
موجودات زنده تغییر شکل یافته با عموم مردم مشورت کنند و نتایج چنین‌تصمیماتی
دراختیار عموم بگذارند، درعین حال به اطلاعات محرمانه مطابق ماده (۲۱)نیز توجه
مبذول دارند.
۳ – هر عضو باید در مطلع کردن عموم مردم درمورد ابزارهای دستیابی عموم به‌اتاق
تهاتر ایمنی زیستی تلاش کند.
ماده ۲۴ – کشورهای غیر عضو
۱ – انتقال برون مرزی موجودات زنده تغییر شکل یافته بین کشورهای عضو و‌غیرعضو
می‌بایستی منطبق با اهداف این پروتکل باشد. اعضاء می‌توانند موافقتنامه‌ها
و‌ترتیبات دوجانبه، منطقه‌ای و چند جانبه درخصوص چنین انتقالات برون مرزی
با‌غیراعضاء منعقد کنند.
۲ – اعضاء باید غیراعضاء را تشویق کنند که به این پروتکل بپیوندند و
درمورد‌اطلاعات مناسب برای اتاق تهاتر ایمنی زیستی درخصوص وارد کردن، خارج کردن
و‌رهاسازی موجودات زنده تغییر شکل یافته در قلمرو قضائی ملی‌شان همکاری کنند.
ماده ۲۵ – نقل و انتقالات برون مرزی غیرقانونی
۱ – هر عضو باید اقدامات داخلی مناسبی را با هدف جلوگیری و درصورت اقتضاء‌تعیین
مجازات برای نقل و انتقال برون مرزی موجودات زنده تغییر شکل یافته که
برخلاف‌اقدامات داخلی آن جهت اجرای این پروتکل صورت گرفته است، اتخاذ کند. نقل
و‌انتقالات مزبور، نقل و انتقالات برون مرزی غیرقانونی تلقی می‌شوند.
۲ – درمورد نقل و انتقال برون مرزی غیرقانونی، عضو تحت تأثیر قرار گرفته‌می‌تواند
از عضو مبدأ بخواهد تا به هزینه خود موضوع موجود زنده تغییر شکل یافته مورد‌نظر را
درصورت اقتضاء ازطریق عودت یا انهدام حل و فصل کند.
۳ – هر عضو باید اطلاعات مربوط به موارد نقل و انتقال برون مرزی غیرقانونی‌مربوط
به خود را دراختیار اتاق تهاتر ایمنی زیستی قرار دهد.
ماده ۲۶ – ملاحظات اجتماعی – اقتصادی
۱ – اعضاء در اتخاذ تصمیم در زمینه واردات به موجب این پروتکل یا به موجب‌اقدامات
داخلی در انجام این پروتکل می‌توانند مطابق با تعهدات بین‌المللی خود،ملاحظات
اجتماعی – اقتصادی ناشی از اثر موجودات زنده تغییر شکل یافته بر حفظ و‌استفاده
پایدار از تنوع زیستی را به ویژه درخصوص ارزش تنوع زیستی برای اجتماعات‌بومی و
محلی در نظر بگیرند.
۲ – اعضاء تشویق می‌شوند در زمینه تبادل اطلاعات تحقیقات درباره تمامی
اثرات‌اجتماعی – اقتصادی موجودات زنده تغییر شکل یافته، به‌خصوص در جوامع بومی
و‌محلی همکاری کنند.
ماده ۲۷ – تعهد و جبران خسارت
فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس اعضاء این پروتکل فعالیت می‌کند باید در‌اولین
اجلاس خود فرآیندی را درخصوص جزئیات مناسب قواعد و روشهای بین‌المللی‌درزمینه تعهد
و جبران خسارت ناشی از نقل و انتقالات برون مرزی موجودات زنده‌تغییرشکل یافته
تجزیه و تحلیل نموده و توجه لازم به فرآیندهای درحال توسعه درحقوق‌بین‌الملل
درخصوص این مطالب اتخاذ کرده و در جهت تکمیل این فرآیند ظرف مدت‌چهار سال، تلاش
خواهد کرد.
ماده ۲۸ – راهکارها و منابع مالی
۱ – در بررسی منابع مالی برای اجرای این پروتکل، اعضاء باید مفاد ماده (۲۰)
کنوانسیون را درنظر بگیرند.
۲ – راهکار مالی تعیین شده در ماده (۲۱) کنوانسیون، ازطریق ساختار سازمانی
که‌مسؤولیت اجرای آن را به عهده دارد، راهکار مالی این پروتکل خواهد بود.
۳ – درخصوص ایجاد ظرفیت موضوع ماده (۲۲) این پروتکل، فراهمائی اعضاء که‌به عنوان
اجلاس اعضاء این پروتکل فعالیت می‌کند، باید در ارائه رهنمود راجع به راهکار‌مالی
موضوع بند (۲) فوق جهت بررسی توسط فراهمائی اعضاء نیاز به منابع مالی توسط‌کشورهای
عضو در حال توسعه به خصوص کشورهای کمتر توسعه یافته و کشورهای‌جزیره‌ای کوچک در
حال توسعه را درنظر بگیرد.
۴ – طبق محتوای بند (۱) بالا، اعضاء بایستی نیازهای کشورهای عضو درحال‌توسعه
به‌خصوص کشورهای کمتر توسعه یافته یا کشورهای جزیره‌ای کوچک در حال‌توسعه و اعضاء
دارای اقتصاد در حال انتقال را نیز در تلاشهای خود برای شناسائی و‌اجرای الزامات
ایجاد ظرفیت به منظور اجرای این پروتکل در نظر بگیرند.
۵ – رهنمود راهکار مالی کنوانسیون در تصمیم‌های مربوط فراهمائی اعضاء ازجمله
مواردی که پیش از پذیرش این پروتکل مورد توافق قرار گرفته با اعمال تغییرات
لازم‌درموردمفاد این ماده به کار گرفته خواهد شد.
۶ – کشورهای عضو توسعه یافته، می‌توانند منابع فناوری و مالی را برای اجرای‌مفاد
این پروتکل ازطریق مجاری دوجانبه، منطقه‌ای و چندجانبه فراهم کنند و کشورهای‌عضو
درحال توسعه و اعضای دارای اقتصاد در حال انتقال می‌توانند خود را از منابع
مزبور‌به‌طریق یاد شده بهره‌مند سازند.
ماده ۲۹ – فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس اعضاء این پروتکل فعالیت می‌کند
۱ – فراهمائی اعضاء به عنوان اجلاس اعضای این پروتکل فعالیت خواهد کرد.
۲ – اعضاء کنوانسیون که عضو این پروتکل نمی‌باشند می‌توانند به صورت ناظر در‌مراحل
هر جلسه فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس اعضای این پروتکل فعالیت می‌کند‌شرکت
نمایند. زمانی که فراهمائی اعضاء به عنوان اجلاس اعضاء این پروتکل فعالیت‌می‌کند،
اتخاذ تصمیمات به موجب این پروتکل باید فقط به وسیله اعضاء این پروتکل‌انجام شود.
۳ – زمانی که فراهمائی اعضاء به عنوان اجلاس اعضای این پروتکل فعالیت‌می‌کند، هر
یک از اعضای دفتر فراهمائی اعضاء که نماینده یکی از اعضای کنوانسیون‌است اما در آن
زمان عضو این پروتکل نیست باید با عضوی که از میان اعضای این پروتکل‌و به وسیله
اعضاء انتخاب می‌شود جایگزین شود.
۴ – فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس اعضاء این پروتکل فعالیت می‌کند،
باید‌بازبینی منظمی بر اجرای این پروتکل داشته باشد و درحوزه اختیارات خود
تصمیمات‌لازم را برای ترغیب اجرای مؤثر آن اتخاذ نماید.
فراهمائی مذکور وظایفی را که طبق این پروتکل به آن محول شده، انجام خواهد داد‌و
باید :
الف – هر مطلبی را که برای اجرای این پروتکل ضروری است توصیه بنماید.
ب – نهادهای فرعی را که برای اجرای این پروتکل ضروری به نظر می‌رسند تأسیس‌نماید.
پ – درصورت اقتضاء به جستجوی خدمات و همکاریها و اطلاعات ارائه شده‌توسط سازمانهای
بین‌المللی و نهادهای دولتی و غیر دولتی صلاحیتدار پرداخته و آنها را‌به‌کار گیرد.
ت – شکل و فواصلی را برای انتقال اطلاعاتی که مطابق ماده (۳۳) این پروتکل‌ارائه
می‌شوند تعیین نماید و این اطلاعات و نیز گزارش‌هائی را که به وسیله هر نهاد
فرعی‌تسلیم می‌شود مورد بررسی قرار دهد.
ث – درصورت نیاز، اصلاحات این پروتکل، پیوستهای آن و نیز هرگونه پیوستهای‌اضافی
این پروتکل را که برای اجرای این پروتکل ضروری به نظر می‌رسند مورد بررسی‌قرار
داده وتصویب نماید.
ج – هر نوع وظایف دیگری را که برای اجرای این پروتکل لازم باشند انجام دهد.
۵ – آئین کار فراهمائی اعضاء و قواعد مالی کنوانسیون با اعمال تغییرات
لازم‌به‌موجب این پروتکل اعمال خواهد شد مگر این که با توافق جمعی فراهمائی اعضاء
که به‌عنوان اجلاس اعضای این پروتکل فعالیت می‌کند، به نحو دیگری تصمیم‌گیری شود.
۶ – اولین گردهمائی فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس اعضای این پروتکل
فعالیت می‌کند توسط دبیرخانه و درارتباط با اولین گردهمائی فراهمائی اعضاء که پس
از‌تاریخ لازم‌الاجراء شدن این پروتکل برنامه‌ریزی شده برگزار خواهد شد.
گردهمائی‌های‌عادی بعدی فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس اعضاء این پروتکل فعالیت
می‌کند درارتباط با گردهمائی‌های عادی فراهمائی اعضاء برگزار خواهد شد، مگر آن که
فراهمائی‌اعضاء که به عنوان اجلاس اعضاء این پروتکل فعالیت می‌کند، به نحو
دیگری‌تصمیم‌گیری کند.
۷ – گردهمائی‌های فوق‌العاده فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس اعضاء این‌پروتکل
فعالیت می‌کند باید زمانهای دیگری که فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس‌اعضاء این
پروتکل فعالیت می‌کند ضروری تشخیص داده یا بنا به درخواست کتبی یکی از‌اعضاء
برگزار شود، مشروط بر این که ظرف شش ماه از تاریخ ارسال درخواست به اعضاء،توسط
دبیرخانه حداقل یک سوم اعضاء از آن پشتیبانی کرده باشند.
۸ – سازمان ملل متحد و آژانسهای تخصصی آن و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و‌همچنین
هر کشور عضو یا ناظر آن که عضو کنوانسیون نیست می‌تواند به عنوان ناظر در‌اجلاس
فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس اعضاء این پروتکل فعالیت می‌کند حضور‌داشته
باشد. هر نهاد یا آژانسی اعم از ملی یا بین‌المللی، دولتی یا غیر دولتی که
در‌موضوعات تحت پوشش این پروتکل دارای صلاحیت تشخیص داده شده است و‌علاقمندی به
حضور به عنوان ناظر در گردهمائی فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس‌اعضاء این
پروتکل فعالیت می‌کند را به دبیرخانه اعلام کرده، می‌تواند مورد پذیرش قرار‌گیرند،
مگر این که حداقل یک سوم اعضاء حاضر اعتراض خود را اعلام کنند. جز‌درمواردی که به
نحو دیگری در این ماده پیش‌بینی شده، پذیرش و شرکت ناظران بایستی‌تابع آئین کار
موضوع بند (۵) فوق باشد.
ماده ۳۰ – نهادهای فرعی
۱ – هر نهاد فرعی که توسط کنوانسیون یا به موجب کنوانسیون ایجاد شده باشد‌براساس
تصمیم فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس اعضاء این پروتکل فعالیت می‌کند‌درموردی
که گردهمائی اعضاء مشخص کند که چه وظیفه‌ای را آن سازمان باید انجام دهد،می‌تواند
پروتکل را انجام دهد.
۲ – اعضاء کنوانسیون که عضو پروتکل نیستند می‌توانند به عنوان ناظر در
جریان‌برگزاری هر گردهمائی هر نهاد فرعی مزبور شرکت کنند. درصورتی که یک نهاد
فرعی‌کنوانسیون به عنوان نهاد فرعی این پروتکل فعالیت می‌کند، اتخاذ تصمیمات به
موجب‌این پروتکل صرفاً توسط اعضای پروتکل اتخاذ می‌شود.
۳ – درصورتی که یک نهاد فرعی کنوانسیون وظایف خود را درخصوص‌موضوعات مربوط به این
پروتکل انجام دهد، هر یک از اعضای دفتر آن نهاد فرعی که به‌عنوان عضو کنوانسیون
محسوب می‌شود ولی در آن زمان عضو پروتکل نمی‌باشد باید با‌عضوی که از میان اعضای
این پروتکل و به وسیله اعضاء انتخاب می‌شود، جایگزین شود.
ماده ۳۱ – دبیرخانه
۱ – دبیرخانه‌ای که براساس ماده (۲۴) کنوانسیون تأسیس شده است به عنوان‌دبیرخانه
این پروتکل انجام وظیفه خواهد کرد.
۲ – بند (۱) ماده (۲۴) کنوانسیون درمورد وظایف دبیرخانه با اعمال تغییرات
لازم‌درمورد این پروتکل اعمال خواهد شد.
۳ – هزینه‌های خدمات دبیرخانه‌ای این پروتکل تا حدی که مشخص است، توسط‌اعضاء تأمین
خواهد شد. فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس اعضاء این پروتکل فعالیت‌می‌کند در
اولین گردهمائی خود درمورد ترتیبات تأمین بودجه مورد نیاز تصمیم‌گیری‌خواهد نمود.
ماده ۳۲ – ارتباط با کنوانسیون
مفاد این کنوانسیون در رابطه با پروتکل‌های آن درمورد این پروتکل به کار
گرفته‌خواهد شد مگر این که به نحو دیگری در این پروتکل پیش‌بینی شده باشد.
ماده ۳۳ – نظارت و گزارش
هر عضو باید بر اجرای تعهدات خود به موجب این پروتکل نظارت کند، و در‌فواصل تعیین
شده به وسیله فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس اعضای این پروتکل‌فعالیت می‌کند،
درمورد اقداماتی که برای اجرای این پروتکل انجام داده است به فراهمائی‌فوق‌الذکر
گزارش دهد.
ماده ۳۴ – رعایت
فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس اعضاء این پروتکل فعالیت می‌کند، باید در‌اولین
گردهمائی خود تشریفات همکاری و راهکارهای سازمانی را به منظور ترغیب‌رعایت مفاد
این پروتکل مورد بررسی قرار داده و تصویب نماید و موارد عدم رعایت را‌عنوان نماید.
این تشریفات و راهکارها درصورت اقتضا شامل مفادی درخصوص ارائه‌مشورت یا همکاری
خواهد بود. این تشریفات و راهکارها بدون خدشه به تشریفات و‌راهکارهای حل و فصل
اختلافات که در ماده (۲۷) کنوانسیون مقرر شده و مجزا از آنها‌می‌باشد.
ماده ۳۵ – ارزیابی و بازنگری
فراهمائی اعضاء که به عنوان اجلاس اعضاء این پروتکل فعالیت می‌کند موظف‌است پنج
سال پس از لازم‌الاجراء شدن این پروتکل و حداقل هر پنج سال پس از آن،ارزیابی
درمورد کارائی پروتکل، از جمله ارزیابی و پیوستهای آن را بررسی کند.
ماده ۳۶ – امضاء
این پروتکل از تاریخ ۱۵ تا ۲۶ ماه مه سال ۲۰۰۰ (مطابق با ۲۶ اردیبهشت تا
۶ خرداد سال ۱۳۷۹) برای امضاء کشورها و سازمانهای وحدت اقتصادی منطقه‌ای در‌دفتر
سازمان ملل متحد در نایروبی و از تاریخ ۵ ژوئن سال ۲۰۰۰ تا ۴ ژوئن سال ۲۰۰۱(مطابق
با ۱۶ خرداد سال ۱۳۷۹ تا ۱۴ خرداد سال ۱۳۸۰) در مقر سازمان ملل متحد در‌نیویورک
آماده، برای امضاء مفتوح می‌باشد.
ماده ۳۷ – لازم‌الاجراء شدن
۱ -این پروتکل از روز نوزدهم بعد از تاریخ سپردن پانزدهمین سند تنفیذ،
پذیرش،تصویب یا الحاق توسط کشورها یا سازمانهای وحدت اقتصادی منطقه‌ای که
عضو‌کنوانسیون هستند، لازم‌الاجراء می‌گردد.
۲ – این پروتکل برای کشور یا سازمان وحدت اقتصادی منطقه‌ای که این پروتکل را‌پس از
لازم‌الاجراء شدن به موجب بند (۱) فوق تنفیذ کرده، می‌پذیرد یا تصویب می‌کند یا‌به
آن ملحق می‌شود از روز نوزدهم بعد از تاریخی که کشور مزبور یا سازمان وحدت‌اقتصادی
منطقه‌ای سند تنفیذ، پذیرش، تصویب یا الحاق خود را می‌سپرد، یا در تاریخی‌که
کنوانسیون برای آن کشور یا سازمان وحدت اقتصادی منطقه‌ای لازم‌الاجراء می‌شود،
– هرکدام دیرتر باشد – لازم‌الاجراء خواهد شد.
۳ – از نظر بندهای (۱) و (۲) فوق، هر سندی که به وسیله سازمان وحدت
اقتصادی‌منطقه‌ای سپرده شود به عنوان سندی اضافه بر اسناد سپرده شده به وسیله
کشورهای‌عضو چنین سازمانی به حساب نخواهد آمد.
ماده ۳۸ – حق شرط
هیچ حق شرطی را نمی‌توان برای این پروتکل قائل شد.
ماده ۳۹ – کناره‌گیری
۱ – یک عضو می‌تواند در هر زمان پس از دو سال از تاریخ لازم‌الاجراء شدن
این‌پروتکل برای آن عضو، با ارائه اطلاعیه کتبی به امین اسناد از پروتکل
کناره‌گیری نماید.
۲ – چنین کناره‌گیری‌هائی با گذشت یک سال از تاریخ دریافت آن به وسیله امین‌اسناد
یا در تاریخ دیرتری که ممکن است در اطلاعیه کناره‌گیری مشخص شود، انجام‌خواهد شد.
ماده ۴۰ – متون معتبر
نسخه اصلی این پروتکل که متون عربی، چینی، انگلیسی، فرانسوی، روسی و‌اسپانیائی آن
از اعتبار یکسان برخوردار می‌باشد به دبیرکل سازمان ملل سپرده خواهد شد.
در تأیید مراتب فوق، امضاء کنندگان زیر که بدین منظور به طور مقتضی
اختیار‌یافته‌اند این پروتکل را امضاء کرده‌اند.
این پروتکل در روز بیست و نهم ژانویه سال دوهزار میلادی (برابر با نهم بهمن
ماه‌یکهزار و سیصد و هفتاد و هشت هجری شمسی) در مونترال تنظیم شد.
پیوست ۱ – اطلاعات مورد نیاز در اطلاعیه‌ها به موجب مواد (۸)، (۱۰) و (۱۳)
الف – نام، نشانی و جزئیات تماس صادر کننده.
ب – نام، نشانی و جزئیات تماس وارد کننده.
پ – نام و هویت موجود زنده تغییر شکل یافته و نیز طبقه‌بندی بومی – و‌درصورت وجود
– سطح ایمنی زیستی موجود زنده تغییر شکل یافته در کشور صادرکننده.
ت – تاریخ یا تاریخهای معین نقل و انتقالات برون مرزی، درصورت مشخص بودن.
ث – وضعیت طبقه‌بندی، نام عمومی، نقطه و کانون جمع‌آوری یا اکتساب و‌ویژگیهای
موجود گیرنده یا موجودات والد مرتبط با ایمنی زیستی.
ج – مراکز اصلی و مراکز تنوع ژنتیکی (درصورت مشخص بودن) موجود گیرنده و
یا‌موجودات والد و توصیف محلهای اصلی که موجودات می‌توانند مقاومت کرده یا
تکثیر‌شوند.
چ – وضعیت طبقه‌بندی، نام عمومی، کانون جمع‌آوری یا اکتساب و ویژگیهای‌موجود دهنده
یا موجودات مرتبط با ایمنی زیستی.
ح – توصیف اسید نوکلئیک یا تغییر ارائه شده، فنون به کار رفته و ویژگیهای
ایجاد‌شده در موجود زنده تغییر شکل یافته.
خ – استفاده مورد نظر از موجود زنده تغییر شکل یافته یا محصولات ناشی از آن،یعنی
مواد پردازش شده‌ای که ناشی از اصل موجود زنده تغییر شکل یافته هستند و
شامل‌ترکیبات جدید قابل شناسائی مواد ژنتیکی قابل تکثیر می‌باشند که با استفاده از
فناوری‌زیستی جدید به دست آمده است.
د – مقدار یا حجم موجود زنده تغییر شکل یافته که انتقال می‌یابد.
ذ – گزارش قبلی و موجود ارزیابی خطر طبق پیوست (۳).
ر – روشهای پیشنهادی برای جابجائی، ذخیره، حمل و نقل و کاربرد ایمن از
جمله‌بسته‌بندی، برچسب زدن، ارائه اسناد و مدارک، روشهای انهدام و واگذاری،
درصورت‌اقتضاء.
ز – وضعیت کنترل و نظارت بر موجود زنده تغییر شکل یافته در کشور صادره‌کننده
(برای مثال، آیا در کشور صادرکننده، ممنوع است و آیا محدودیتهای دیگری وجود دارد
و‌آیا برای رهاسازی عمومی تصویب شده) و اگر موجود زنده تغییر شکل یافته در
کشور‌صادرکننده ممنوعیت دارد، دلیل یا دلایل ممنوعیت.
س – نتیجه و هدف هر نوع اطلاعیه صادرکننده به سایر کشورها درمورد موجود‌زنده تغییر
شکل یافته‌ای که قرار است حمل و نقل شود.
ش – اعلام این که اطلاعات فوق‌الذکر صحت کامل دارد.
پیوست ۲ – اطلاعات مورد نیاز درمورد موجودات زنده تغییر شکل یافته جهت
استفاده مستقیم به عنوان غذا یا علوفه، یا پردازش به موجب ماده (۱۱)
الف – نام و جزئیات تماس متقاضی جهت تصمیم‌گیری برای استفاده داخلی.
ب – نام و جزئیات تماس مقام مسؤول جهت تصمیم‌گیری.
پ – نام و هویت موجود زنده تغییر شکل یافته.
ت – تشریح تغییر و ژن، فنون مورد استفاده و ویژگیهای ناشی از موجود زنده تغییر‌شکل
یافته.
ث – هرگونه هویت منحصر به فرد موجود زنده تغییر شکل یافته.
ج – وضعیت طبقه‌بندی، نام عمومی، کانون جمع‌آوری یا اکتساب و ویژگیهای‌موجود
گیرنده یا موجودات والد مرتبط با ایمنی زیستی.
چ – مراکز اصلی و مراکز تنوع ژنتیکی (درصورت مشخص بودن) موجود گیرنده و
یا‌موجودات والد وتوصیف محلهای اصلی که موجودات می‌توانند مقاومت کرده یا
تکثیر‌شوند.
ح – وضعیت طبقه‌بندی، نام عمومی، کانون جمع‌آوری یا اکتساب و ویژگیهای‌موجود دهنده
یا موجودات مرتبط با ایمنی زیستی.
خ – کاربردهای تصویب شده موجود زنده تغییر شکل یافته.
د – گزارش ارزیابی خطر طبق پیوست (۳).
ذ – روشهای پیشنهادی برای جابجائی، ذخیره، حمل و نقل و کاربرد ایمن از
جمله‌بسته‌بندی، برچسب زدن، ارائه اسناد و مدارک، روشهای انهدام و واگذاری،
درصورت‌اقتضاء.
پیوست ۳ – ارزیابی خطر
هدف :
۱ – هدف از ارزیابی خطر به موجب این پروتکل، شناسائی و ارزیابی تأثیرات‌بالقوه
زیانبار موجودات زنده تغییر شکل یافته بر حفظ و استفاده پایدار از تنوع زیستی
در‌محیط زیست دریافت کننده بالقوه مساعد با توجه به خطرات آن برای سلامت
انسان‌می‌باشد.
استفاده از ارزیابی خطر:
۲ – ارزیابی خطر از جمله به وسیله مقامات صالح برای اتخاذ تصمیمات اطلاع‌داده شده
درمورد موجودات زنده تغییر شکل یافته به کار گرفته می‌شود.
اصول کلی :
۳ – ارزیابی خطر باید به روش علمی صحیح و شفاف انجام گیرد و می‌توان‌توصیه‌های
کارشناسان و رهنمودهای ارائه شده از سوی سازمانهای بین‌المللی مربوط را‌مورد توجه
قرار داد.
۴ – عدم دانش علمی یا توافق علمی نباید لزوماً به عنوان شاخص سطح خاص‌خطر، فقدان
خطر یا خطری قابل پذیرش تفسیر گردد.
۵ – خطرات مرتبط با موجود زنده تغییر شکل یافته و یا محصولات ناشی از آن،یعنی
مواد پردازش شده‌ای که ناشی از اصل موجود زنده تغییر شکل یافته هستند
ازجمله‌ترکیبات جدید قابل شناسائی مواد ژنتیکی قابل تکثیر که با استفاده از فناوری
زیستی‌جدید به دست آمده، باید در زمینه خطرات مطرح شده از سوی گیرندگان موجودات
تغییر‌شکل نیافته یا والد و در محیط زیست دریافت کننده بالقوه مساعد، مورد بررسی
قرار‌گیرند.
۶ – ارزیابی خطر باید برمبنای مورد به مورد انجام پذیرد. اطلاعات مورد
نیاز‌می‌تواند در ماهیت و سطح جزئیات از موردی به موردی بسته به موجود زنده تغییر
شکل‌یافته مربوط، کاربرد مورد نظر آن و محیط زیست دریافت کننده بالقوه مساعد
تفاوت‌نماید.
روش‌شناسی :
۷ – فرآیند ارزیابی خطر می‌تواند از یک سو موجب طرح نیاز به اطلاعات بیشتر‌درخصوص
موضوعات خاص گردد که ممکن است در طول فرآیند ارزیابی مشخص و‌درخواست شود، حال آن
که از سوی دیگر اطلاعات پیرامون سایر موضوعات ممکن‌است در برخی موارد و شرایط
مرتبط نباشد.
۸ – ارزیابی خطر برای نیل به هدف خود درصورت اقتضاء شامل مراحل زیر‌می‌باشد:
الف – شناسائی ویژگیهای نوین فنوتیپ و ژنوتیپ درارتباط با موجود زنده تغییر‌شکل
یافته که ممکن است دارای تأثیرات زیانباری بر تنوع زیستی در محیط زیست‌دریافت
کننده بالقوه مساعد داشته باشد با توجه به خطرات تهدید کننده بهداشت انسانی.
ب – ارزیابی احتمالی این آثار زیانبار محقق شده با توجه به سطح و نوع ارائه شدن‌به
محیط زیست دریافت کننده بالقوه مساعد موجود زنده تغییر شکل یافته.
پ – ارزیابی پیامدهای مزبور درصورتی که تأثیرات زیانبار محقق شود.
ت – برآورد کلی خطر به وجود آمده به وسیله موجود زنده تغییر شکل یافته‌براساس
ارزیابی احتمالی و نتایج اثرات زیانباری که محقق شده است.
ث – توصیه درمورد این که آیا خطرات قابل قبول یا قابل مدیریت است یا خیر‌ازجمله
درصورت ضرورت شناسائی راهبردهائی برای مدیریت این خطرات، و
ج – درصورتی که عدم یقین نسبت به سطح خطر وجود داشته باشد، از طریق‌درخواست
اطلاعات بیشتر درخصوص موارد خاص مورد نظر یا اجرای راهبردهای‌مناسب مدیریت خطر و
یا نظارت بر موجود زنده تغییر شکل یافته در محیط زیست‌دریافت کننده می‌توان به
موضوع پرداخت.
نکات قابل توجه:
۹ – ارزیابی خطر، بسته به مورد، جزئیات علمی و فنی مربوط درخصوص‌خصوصیات مطالب زیر
را مورد توجه قرار می‌دهد:
الف – موجود گیرنده یا موجودات والد. خصوصیات زیستی موجود گیرنده یا‌موجودات والد
شامل اطلاعات راجع به طبقه‌بندی، نام عمومی، اصل، مراکز اصلی و‌مراکز تنوع ژنتیکی
– درصورت مشخص بودن – و توصیف محلهای اصلی که موجودات‌می‌توانند مقاومت کنند و
تکثیر شوند.
ب – موجود یا موجودات دهنده. وضعیت طبقه‌بندی، نام عمومی، منبع و‌خصوصیات زیستی
مرتبط با موجودات دهنده.
پ – حامل. خصوصیات حامل، شامل هویت آن، درصورت وجود، منبع یا منشأ و‌گستره میزبان
آن.
ت – مورد یا موارد اضافه شده و یا خصوصیات تغییر شکل یافته. خصوصیات‌ژنتیکی اسید
نوکلئیک اضافه شده و فعالیتی که مشخص می‌کند و یا خصوصیات تغییر‌شکل یافته عرضه
شده.
ث – موجود زنده تغییر شکل یافته. هویت موجود زنده تغییر شکل یافته و‌اختلافات بین
خصوصیات زیستی موجود زنده تغییر شکل یافته و موجود گیرنده یا‌موجودات والد مزبور.
ج – کشف و شناسائی موجود زنده تغییر شکل یافته. روشهای کشف و شناسائی‌پیشنهاد شده
و ویژگیها، حساسیت و قابلیت اطمینان آنها.
چ – اطلاعات مرتبط با کاربرد مورد نظر . اطلاعات مربوط به کاربرد مورد نظر‌موجود
زنده تغییر شکل یافته شامل کاربرد جدید یا تغییر یافته در مقایسه با موجود
گیرنده‌یا موجودات والد، و
ح – محیط زیست دریافت کننده . اطلاعات درمورد محل، خصوصیات‌جغرافیائی، آب و هوائی
و بوم شناسی، شامل اطلاعات مربوط درمورد تنوع زیستی و‌مراکز اصلی در محیط زیست
دریافت کننده بالقوه مساعد.
قانون فوق مشتمل بر ماده واحده منضم به متن پروتکل شامل مقدمه و چهل ماده و‌سه
پیوست در جلسه علنی روز چهارشنبه مورخ بیست و نهم مرداد ماه یکهزار و سیصد و‌هشتاد
و دو مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ ۱۳۸۲٫۶٫۹ به تأیید شورای‌نگهبان رسیده
است.
